एक दिन वाङ चेन आफ्ना नोकरहरूलाई बैठक कोठा सफा गर्न लगाएर हेरिरहेको थियो । त्यत्तिकैमा लुगाफाटाले कसिकसाउ परेको एउटा भलाद्मी बिस्तारै पस्न आयो-

                               टोपी कालो रेसमी खुब राम्रो, 

                               झल्-झल् दामी रत्न-पट्टी बसेको, 

                               अल्खा त्यस्तै वस्त्रको औ हरियो, 

                                पेटी रातो कम्मरैमा कसेको, 

मोजा सेता हुन् कि टुक्रा हिमैका ?

जुत्ता राता मेघ होलान् कि लाल ?  

कस्तो राम्रो भारदारी-स्वरूप !      

ठाडै हेर्दा भव्यताको छ चाल ।       

                               यस्तो मान्छे देवता हो – नमान 

                               दर्जावाला हो, कि राजा त जान ।

वाङ चेनले त्यस मान्छेलाई देख्नेबित्तिकै चिन्यो- ऊ त्यसकै भाइ वाङ त्सेइ थियो । वाङ त्सेइले सरासर आएर दाजुलाई प्रणाम गरेर भन्यो, “दाजु, म गएदेखि यहाँ सबै कुशल-मङ्गलै त छ ?”

वाङ चेनले ढोग फर्काउँदै भन्यो, “हामी यहाँ छौँ भन्ने कसरी जान्यौ ?”

वाङ त्सेइले भन्यो, “राजधानी गएको थिएँ । घरको खोजखबर गर्दा त्यो त भत्केर पाताल भइसकेको रहेछ । लडाइँमा तपाईंहरूलाई कस्तो दुःख पर्यो होला भन्ने चिन्ता लाग्यो ।” त्यहाँ भएका इष्टमित्रहरूसित बुझ्दा तपाईंहरूले दक्षिणमा आई शरण लिनुभएको छ भन्ने चाल पाइयो । जायजेथाको बर-बन्दोबस्त मिलाउन तपाईं राजधानी आउनुभएको थियो, तर मुमाको स्वर्गवास भएको खबर पाई लगत्तै फर्कि पनि हाल्नुभयो भन्ने खबर पनि पाएँ । त्यसैले हस्याङफस्याङ गर्दै आउँदै छु । यहाँ अघि तपाईंहरू बसेका घरमा गई बुझ्दा छिमेकहीहरूले मुमा निकानन्दै हुनुहुन्छ, र तपाईंहरू यहाँ सर्नुभएको छ भन्ने थाहा पाएर आशौचका लुगा फेर्न एक पटक नाउमा गई सरासर आउँदै छु । मुमाज्यू कहाँ होइबक्सिन्छ ? हजुरहरू यस्ता रद्दी ठाउँमा किन बसिबक्सिएको ?”

वाङ चेनले भन्यो,”कथा लामु छ । पहिले मुमाज्यूको दर्शन गरेर आऊ । अरू कुरा हुँदै गर्लान् ।”

वाङ त्सेइलाई लिएर ऊ भित्र पस्यो । नोकरहरूले वाङ त्सेइ आइपुगेको खबर बुढियाकहाँ अघि नै पुर्याइसकेका थिए । कान्छो छोरो आइपुगेको सुन्दा बुढी असाध्यै खुसी भई । छोरो भेट्न ऊ आफैँ बाहिरतिर हिँडी । बिच बाटैमा आमाछोराको भेट भयो । वाङ त्सेइले आमालाई दण्डवत् गर्यो ।

बुढीले आँसु चुहाउँदै भनी, “बाबु, दिनरात तिम्रै सम्झना गर्थें । तिमीलाई कस्तो छ ?”

“सन्चै छ, मुमा ! भाउजूको दर्शन गरिसकूँ, अनि बसेर गन्थन गर्दै गरुँला ।”

वाङ चेनकी स्वास्नीलाई भेटेर नोकरचाकर, केटी सुसारेहरूको ढोग भेट फर्काउँदै ऊ दाजु चाहिँको हात समातेर बैठकमा आयो । आमा बुढी पनि त्यहीँ आएर बसी । उनीहरू त्यहीँ बसेर कुराकानी गर्न लागे ।

वाङ त्सेइले भन्यो, “लौ, अब पहिले दाजुबाटै कुरा सुनूँ । घरको यस्तो चालामाला किन ?”

वाङ चेनले फानचुआनमा फ्याउराहरूलाई गुलेलीले हानेको, उनीहरूले धोका दिएर आफू र आमाबाट सारा जेथा बिकाउने छल गरेको सबै विस्तारसाथ सुनायो ।

वाङ त्सेइले गजब मानेर भन्यो, “ओहो, यो कारण पो रहेछ। तर, जे भए पनि यो त तपाईंकै अचाक्ली हो। फ्याउराहरूलाई किमार्थ दोष लाउन सकिन्न । ती बिचरा त जङ्गलमा बसी मजासित पढ्दै थिए। तपाईं मूल बाटो गइरहनुभएको थियो । उनीहरूले तपाईंलाई कुनै छेकथुन गरेका होइनन् । अनि फेरि तपाईंले तिनलाई किन हिर्काउनु, र तिनका किताब पनि लिइदिनु ? चोटले त्यसरी दुख्तादुख्दै पनि पुस्तक फिर्ता लिन तीमध्ये एउटा तपाईंको डेरासम्म गयो । त्यसैबाट त्यो पुस्तक उनीहरूलाई नभई नहुने रहेछ भन्ने स्पष्ट देखिन्छ । त्यति हुँदाहुँदै पनि किताब नफर्काउने त कुरै छोडौँ, अझ झन् रिसाएर हातमा नङ्गी तरबार लिई तपाई तिनलाई लखेट्नसमेत दगुर्नुभयो । फेरि, रातका बखत आएर किताब फर्काऊ भनी त्यसरी बिन्ती गर्दा पनि तपाईंले कुनै वास्ता गर्नुभएन । त्यो पुस्तक तपाईंले वाच्न सक्ने होइन, तसर्थ त्यो राख्नाले तपाईंलाई के फाइदा ? त्यसलाई किन राख्ने ? आइपरेका सारा दुःख तपाईं आफैँले बेसाउनुभएको रहेछ ।”

आमा चाहिँले त्यसका कुरामा सही थाप्तै भनी, “मैले पनि नसम्झाएकी होइन । त्यो पुस्तक किन राख्नु ? आपत् निम्त्याउनुबाहेक त्यसबाट केही हुने होइन ।”

वाङ चेनले भन्न त केही भनेन, तर यी उपदेश सुन्दा ऊ भित्रभित्रै मुर्मुरियो ।

वाङ त्सेइले सोध्यो, “त्यो पुस्तक कत्रो छ ? त्यसको लेखोट कस्तो छ ? ”

वाङ चेनले बतायो, “पुस्तक त सानै छ । त्यसको लेखोट केही पनि नबुझिने भएकोले त्यो कुन भाषा हो ? भन्न सक्तिन ।”

वाङ त्सेइले भन्यो, “हेरूँ त म पनि एक पटक ।”

बुढीमाउले थपी, “ठिक हो, भाइलाई पनि देखाऊ न । उनले केही बुझिहाल्छन् कि ?”

वाङ त्सेइले भन्यो, “बुझुँलाजस्तो त लाग्दैन, तैपनि हेर्न मन लाग्यो ।” वाङ चेनले पुस्तक ल्याएर भाइका हातमा राखिदियो । उसले छेउदेखि पुछारसम्म एकचोटि पल्टाएर यसो हेरेर भन्यो, “साँच्चिकै अनौठो लेखाइ रहेछ ।”

अनि जुरुक्क उठेर बैठकका बिचमा गई उभिएर त्यसले भन्यो, “त्यस दिनमै ल्यू- अर् भएको थिएँ। भइगो, आफ्नो पुस्तक पाइहालेँ । अब दुःख दिन आउन्न । लौ, सुबिस्तासाथ बस।” यति भनेर ऊ बाहिरतिर लम्क्यो ।

“तेरो यत्रो मजाल पाजी पशु, पर्खेस् कता उम्कलास् ।” भन्दै वाङ चेन त्यसमाथि जाइलाग्यो । लुगा समातेर तान्न खोज्दा फ्याउराको लुगा च्यातियो । फ्याउरो चलमलायो र लाएका लुगाबाट फुत्त बाहिर निस्क्यो । अनि आफ्नो असली रूप लिई त्यसले वायुवेगले सुइँकुच्चा ठोक्यो । वाङ चेन र त्यसका नोकरचाकर पनि लखेट्तै बाहिर गल्लीमा पुगे । तर, लाख खोज्दा पनि त्यस जन्तुको एउटा भुत्लोसम्म भेट्टिएन । फ्याउराहरूले सारा परिवारलाई बरबादै पारेका र आफूलाई त्यसरी आएर जिस्क्याएका हुनाले वाङ चेन जागेकै थियो, अझ झन् पुस्तकसमेत उडाएर लगेकोले ऊ रिसले दाह्रा किट्न लाग्यो । चारैतिर दृष्टि फिराएर ऊ त्यसलाई खोज्न लाग्यो । सामुन्ने पल्ला घरका छानामुनि एउटा दृष्टिविहीन जोगी उभिएको रहेछ । वाङ चेनले गएर त्यससित सोध्यो, “यताबाट एउटा फ्याउरो गएको देख्नुभयो ?”