यी पुस्तकहरूले मलाई टाढा देशहरूमा पुर्‍याएका छन्, मेरो ज्ञान फराकिलो बनाएका छन्, र मलाई आफू र अरूको बारेमा गहिरोसँग बुझाइदिएका छन् ।

पुस्तकहरू पढ्नु एक मनमोहक यात्रा हो, जसले हामीलाई विभिन्न संसारहरूमा लैजान्छ, हाम्रो ज्ञानकाे क्षितिज बिस्तार गर्दछ, र हामीलाई हाम्रो आफ्नै भावना र अनुभवहरूको गहिराइमा डुब्न अनुमति दिन्छ ।  बितेका वर्षहरूमा, म धेरै उपन्यासहरूको पृष्ठहरूमा आफूलाई डुबाउन पर्याप्त भाग्यशाली भएको छु। प्रत्येकले कथा, ज्ञान र व्यक्तिगत सम्बन्धको अद्वितीय मिश्रण प्रदान गरेका छन् । जब मैले यो साहित्यिक यात्रा सुरु गरें । मैले थाहा पाएँ कि पुस्तकहरूमा भावनाहरू जगाउन, बुद्धि प्रदान गर्न र दर्पण प्रदान गर्ने अद्वितीय शक्ति हुन्छ । जसद्वारा हामी आफ्नै जीवनलाई प्रतिबिम्बित गर्न सक्छौं ।  मैले अन्वेषण गरेका पुस्तकहरूको विशाल सङ्ख्याभित्र, मैले भावनात्मक स्तरमा मसँग प्रतिध्वनित गर्ने कथाहरूको सामना गरें । यी कथाहरूमा  मलाई हँसाउने, रुवाउँने र बीचमा असङ्ख्य भावनाहरू महसुस गर्ने क्षमता थियो । हृदयविदारक त्रासदीहरूदेखि प्रेम र विजयका हृदयस्पर्शी कथाहरूसम्म, प्रत्येक पुस्तक मानव अनुभवहरूको गहिराइ अन्वेषण गर्न र मेरो आफ्नै भावनाहरूको जटिलताहरू बुझ्नको लागि एउटा भाँडो बन्यो।

यसबाहेक मेरो लागि पुस्तकहरू जानकारी र ज्ञानको अमूल्य स्रोत साबित भए । किताबहरुको पृष्ठहरूमार्फत मैले बौद्धिक यात्राहरू सुरु गरें जसले संसारको मेरो बुझाइलाई बिस्तार गर्यो । मलाई विभिन्न युगहरूमा पुर्‍याउने ऐतिहासिक कथाहरूदेखि लिएर ब्रह्माण्डका रहस्यहरू पत्ता लगाउने वैज्ञानिक अन्वेषणहरूसम्म, प्रत्येक पुस्तक नयाँ अन्तर्दृष्टि र दृष्टिकोणको प्रवेशद्वार बने । यी साहित्यिक उपन्यासहरूबाट प्राप्त ज्ञानले मेरो दिमागलाई मात्र समृद्ध बनाएको छैन तर मेरो समानुभूति र आलोचनात्मक सोचको क्षमतालाई पनि फराकिलो बनाउन सफल भएका छन् । भावनात्मक र सूचनात्मक पक्षहरूको अतिरिक्त केही पुस्तकहरूले मेरो आफ्नै जीवनका अनुभवहरू प्रतिबिम्बित गर्ने ऐनाको रूपमा काम गरे । मेरो आनन्द, सङ्घर्ष र आकाङ्क्षाहरूको सारलाई समात्ने यी मेरो आफ्नै अस्तित्वका जटिलताहरूसँग प्रतिध्वनित भएका कथाहरू थिए ।

यी उपन्यासहरूको सङ्गतमा बिताएका अनगिन्ती घण्टाहरू प्रतिबिम्बित गर्दा, मलाई पढाइले मेरो जीवनमा गरेको गहिरो प्रभावको सम्झना आउँछ । पुस्तकहरूले व्यक्तिगत विकासको लागि साथीहरू, शिक्षकहरू र उत्प्रेरकहरूको रूपमा सेवा गरेका छन् । यिनीहरूले मलाई टाढा देशहरूमा पुर्‍याएका छन्, मेरो ज्ञान फराकिलो बनाएका छन्, र मलाई आफू र अरूको बारेमा गहिरोसँग बुझाइ दिएका छन्। प्रत्येक पुस्तकले मेरो हृदयमा छाप छोडेको छ। निम्न अनुच्छेदहरुमा मैले व्यक्तिगत रूपमा मेरो लागि केही पुस्तकहरूबाट केही मन छुएका र राम्रो लागेका क्षणहरू लेखेको छु:

अङ्ग्रेजी उपन्यासहरू:

• Three Cups of Tea:  

यो उपन्यासमा कठिनाइको चित्रणले मेरो हृदयलाई गहिरो रूपमा छोयो । नायक ग्रेग मोर्टेन्सनको साथमा यात्रा सुरु गर्दा मैले प्रतिकूलताको सामना गर्दा लचिलोपन र दृढ सङ्कल्पको बारेमा सिकें।  कठोर पहाडी परिदृश्यहरू, आधारभूत स्रोतहरूको लागि सङ्घर्ष र स्थानीय समुदायहरूको दृढताले मेरो आत्मामा नमेटिने  छाप छोड्यो । मोर्टेनसनको अनुभवको लेन्समार्फत  मैले शिक्षाको शक्ति र व्यक्ति र समुदायको उत्थान गर्ने क्षमताको ज्ञान पाएँ । उपन्यासले मलाई कठिनाइको वास्तविकतालाई मात्र उजागर गरेको छैन तर अरूको जीवनमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन मभित्र एउटा ज्योति पनि प्रज्ज्वलित गरेको छ ।

• Lyddie: 

उपन्यास “लिड्डी” को पानाहरूमा, मैले लिडीको चरित्रमा आत्मीय भावना भेट्टाएँ । म आफ्नै परिवारको ठुलो छोराको रूपमा रहेको हुनाले होला उसको काँधमा बोकेको जिम्मेवारीको भारसँग एकदमै सम्बन्धित लागेको थियो । उनको सङ्घर्ष र बाधाहरूको बाबजुद उनी कसरी स्थिर भइन् भन्ने पढ्दा मलाई गहिरो रुपमा छोएको थियो, धेरै ठाउमा भावुकसमेत भएका थिएँ । जीवनमा अथक कठिन देखिए तापनि निरन्तरता दिने उनको अटल सङ्कल्पमा मैले मेरो आफ्नै दृढ सङ्कल्पको हिस्सा सम्झिएकाे छु । लचिलोपन र भित्री शक्तिले हामीलाई सबैभन्दा अन्धकारमय समयमा पनि लैजान सक्छ भनी थाहा पाएर यस कथाले मलाई आफ्नै चुनौतीहरूको सामना गर्न प्रेरित गर्‍यो ।

• Man’s Search For Meaning 

यो उपन्यासले मलाई यसको विभिन्न विधाहरूले गहिरो रूपमा छोयो। दोस्रो विश्वयुद्धको दौरान एकाग्रता शिविरमा बाँचेको भिक्टर फ्रान्कलको व्यक्तिगत विवरण पढ्दा, म भावनाहरूको मिश्रणले भरिएको थिएँ । उनले सहन गरेका अकल्पनीय पीडा संसारका कसैलाई नपराेस् भन्ने चाहाना छ । पीडा बाबजुद पनि उनकाे सङ्कल्पको लागि प्रशंसा पनि । जीवनकाे अर्थ खोज्ने फ्रान्कलको अन्वेषण मसँग प्रतिध्वनित भयो किनकि म पनि त कुनै उद्देश्य खोजिरहेको छु । व्यक्तिगत कथाहरू, मनोवैज्ञानिक अन्तर्दृष्टिहरू, र दार्शनिक विचारहरूको मिश्रणले पुस्तकले दिगो प्रभाव छोड्छ । यसले मलाई मानव आत्माको शक्तिको सम्झना दिलाउँछ र मलाई आफ्नै जीवनमा अर्थ खोज्न प्रेरितसमेत गर्यो ।

• The Diary of a Young Girl 

एनी फ्रान्कले किशोर व्यवहार र उमेरमा आउने चुनौतिहरूको बारेमा लेखेको तरिकाले मसँग गहिरो रूपमा प्रतिध्वनित भयो । मेरो किशोरावस्थामा मैले पनि सामना गरेको भावना र अनुभवहरूलाई उनले इमानदार भएर पस्केकी छिन् । किशोरावस्थामा भट्किरहेको हुन कस्तो हुन्छ भन्ने सारलाई प्रस्तुत गर्दै उनी मसँग सिधै बोलिरहेकी थिइन् जस्तो लागेको थियो । उनका शब्दहरूले मेरो हृदय छोयो र मलाई महसुस गरायो कि समय बित्दा पनि किशोरावस्थाको सङ्घर्ष र भावनाहरू विश्वव्यापी छन् ।

• Sold 

यो पुस्तक पढ्दा नेपाली गाउँका अशिक्षित युवतीहरूले कत्ति धेरै कठिनाइहरूको सामना गर्छन् भन्ने देख्दा मलाई साँच्चै दुःख लाग्यो। कथाले मलाई उनीहरूले सहनु पर्ने कठोर वास्तविकताहरू देखायो, र यसले मलाई उनीहरूलाई मद्दत गर्न चाहायो । उनीहरूलाई शिक्षाबाट वञ्चित गरी शोषणमा बाध्य पारिने कुरा उचित होइन । यस पुस्तकले उनीहरूले सामना गर्ने अन्यायहरूमा मेरो आँखा खोलिदियो र यसले मलाई महशुस गराएको छ कि हामीले कदम चाल्नुपर्छ र फरक पार्नु पर्छ । प्रत्येक बच्चा सिक्ने र सुरक्षित हुने मौकाको हकदार छ । यो उपन्यासले मलाई उनीहरूको अधिकारको लागि लड्ने महत्त्वको सम्झना गराएको छ ।

नेपाली उपन्यासहरु: 

• राधा  

कृष्ण धारावासीको कथा बुन्ने तरिकाले नै मलाई औँधी आकर्षित गरकाे छ । ‘राधा’ पढ्दा कथाले सिधै  मसँग बोलेको जस्तो लाग्यो । राधाको यात्रा मेरो आफ्नै अनुभवहरुसँग प्रतिध्वनित भयो  जसले मलाई मेरो आफ्नै जीवनमा सामना गरेको अपेक्षाहरुलाई प्रतिबिम्बित गर्यो ।  उपन्यासले मलाई आफूप्रति सच्चा रहन र समाजलाई मेरो मार्ग परिभाषित गर्न नदिने महत्त्व थाहा दिलायो । “राधा” ले मलाई मेरो आफ्नै सपनाहरू पछ्याउन र म साँच्चै को हुँ भनेर एकछिन सोच्न बाध्यसमेत बनायो । यो पुस्तकले मलाई सम्झायो कि साँचो खुशी आफैमा सत्य हुनुबाट आउँछ, भलैँ पनि यसको अर्थ अरूले अपेक्षा गरेको भन्दा फरक तरिकाले गर्नु हो । यो पुस्तकले मलाई आफ्नै सर्तमा जीवन जिउन आग्रह पनि गरेको छ ।

• सेतो धरती 

‘सेतो धरती’ पढ्नु मेरो लागि गहिरो मार्मिक अनुभव थियो। ताराको कथाले मेरो हृदयलाई छोयो र मलाई दुःख र सहानुभूतिको गहिरो अनुभूति दियो। ताराले बालविवाह र पछि बालबिधवाको रूपमा सामना गरेको सङ्घर्षले मलाई साँच्चै दुःखी बनाएको थियो । उसले भोगेको अन्याय र पीडा देख्दा मन खिन्न भयो । यस्तो प्रतिकूलताको सामना गर्दा उसको बलले मलाई सामाजिक अन्यायको विरुद्ध खडा हुन प्रेरित गर्‍यो । “सेतो धरती” ले एउटा सशक्त अनुस्मारकको रूपमा काम गर्दछ कि हामीले सँगै मिलेर एउटा यस्तो संसार सिर्जना गर्नुपर्दछ जहाँ कुनै पनि बच्चाले  त्यस्ता कठिनाइहरूको सामना गर्नु नपरोस् । जीवनमा सङ्घर्षकाे रूप यहाँसम्म पनि हुन सक्छ है कुराकाे ज्वलन्त उदाहरण उपन्यासकी पात्र तारा हुन् भन्ने कुराकाे छनक उपन्यासले दिन्छ ।

• अपरिचित अनुहार 

महेश पौड्यालको ‘अपरिचित अनुहार’ले  समाज भित्रका अपरिचित व्यक्तिहरूको जीवनको खोजी गर्न सफल भएको छ । वास्तविक जीवनमा यी मानिसहरूलाई नचिनेको भए पनि तिनीहरूका कथाहरू मलाई गहिरो रूपमा ठ्याक्कै आफ्नै समाजका लागे । प्रत्येक अध्यायको साथ, मैले यी आम मानिसहरूको जीवनको बारेमा पढेर हाम्रो समाजको लागि व्यापक प्रभावहरू बारे सोचिरहेको पाएँ । मलाई धेरै पात्रहरूसँग मेरो सम्बन्ध छ जस्तो लाग्यो, लगभग मैले तिनीहरूलाई चिनेको वा तिनीहरूको बारेमा सुनेको जस्तो। एक पटक त, मलाई आफै मुख्य पात्र हुँ जस्तोसमेत लागेको थियो, वरपरको वास्तविक भावना र दृश्यहरू पुरै आँखा अगाडि झल्किरहेका थिए। अक्सर बेवास्ता गरिएका मानिसहरूको जीवन बुझ्न अनुमति दिई , परिचितताको यो भावनाले पुस्तकलाई अझ आकर्षक बनायो।

• नमोनम:

मेरो विचारमा महेश थापाको “नमोनम:” नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा प्रकाश पार्ने रोचक हास्यव्यङ्ग्य निबन्ध हो। यद्यपि म सामान्यतया राजनीतिमा आकर्षित छैन, यो पुस्तकले मेरो ध्यान खिच्न सफल भयो र मलाई नेपालको राजनीतिक इतिहासको बारेमा धेरै कुरा सिकायो । लेखकद्वारा प्रयोग गरिएको व्यंग्यात्मक दृष्टिकोणले कथामा हास्यको स्पर्श थप्यो । यसले मेराे पठनमा रमाइलो थपिदियाे । राजनीतिका जटिलताहरू पत्ता लगाउन केही मिहिनेत गरे पनि मैले सिकेको अनुभव सार्थक भएको पाएँ ।

• महाभारा

वसन्त बस्नेतको महाभाराले मलाई नेपालको पूर्वी पहाडमा भएको माओवादी विद्रोहको उथलपुथलपूर्ण युगमा अविस्मरणीय यात्रामा पुर्यायो। राजनीति र सामाजिक उथलपुथलका बीचमा उपन्यासले मलाई दुक्पा र सुक्मतीको जीवन र प्रेमकथामा डुबाइदियो । उनीहरुको सङ्घर्ष र बलिदानलाई पछ्याउँदै मैले नेपालको गृहयुद्धको बारेमा थाहा पाएको छु र विपत्तिमा पनि प्रेमको शक्ति देखेको छु । अन्त्यमा, जहाँ दुक्पा र सुक्मतिको  वर्षौंको बिछोड पछि अन्ततः पुनर्मिलन हुन्छ, यसले  ममा गहिरो आनन्दको  भावना दियो । यो वास्तवमै एक सन्तोषजनक अन्त्य थियो किनभने मैले व्यक्तिगत रूपमा यहाँ मुख्य पात्रहरूसँग भएका सबै चीजहरू महसुस गरें र यसले मलाई खुशीको आँसु पनि छोड्यो ।

अन्त्यमा, मेरो जीवनलाई ज्ञान र प्रेरणाले समृद्ध बनाएको उपन्यासहरूको बृहत् सङ्ग्रह उपलब्ध गराएकोमा डियरवाक सिफल स्कुलप्रति म धेरै आभारी छु । विविध कथाहरू अन्वेषण गर्ने र यी पुस्तकहरूको पृष्ठहरूमा आफूलाई डुबाउने अवसरले मेरो ज्ञानकाे क्षितिज फराकिलो बनाएको छ र संसारको मेरो बुझाइलाई गहिरो बनाएको छ। प्रत्येक उपन्यासले मेरो हृदयमा छाप छोडेको छ। मेरो दृष्टिकोणलाई आकार दिइरहेको छ र साहित्य पठनकाे ढाेका पनि उघारेकाे छ ।

कक्षा -१२, डियरवाक सिफल स्कुल