Browsing Tag
वाह ! गजल
गजलको गुणवत्ता
वाह गजलः २४ औं प्रकरणबाट निरन्तर —
गजलका विशेष गुणहरुको सिलसिला यसरी अगि बढ्छ :
६. व्यक्ति–सत्य होइन, विश्वजनीन सत्य
गजलमा व्यक्तिगत सत्य होइन, विश्वजनीन सत्यको अभिव्यक्ति हुन्छ । हुन त हरेक सत्य व्यक्तिले नै अनुभव गर्दछ, आफ्नै…
गजल : गुण/अवगुण
साहित्यिक अभिव्यक्तिहरुमध्ये मधुरतम रूप काव्य हो, काव्यको पनि सर्वाधिक सुमधुर रूप हो गजल ।
हुन त यो झट्ट हेर्दा अन्य काव्यविधाभन्दा धेरै भिन्न देखिँदैन, उस्तै–उस्तै नै लाग्दछ । तर अलि गहिरिएर हेर्दा चाहिँ यो अरुभन्दा नितान्त भिन्न र…
गजल र अन्य विधा
गजलको मौलिक स्वरूप र भिन्न व्यक्तित्वलाई ठम्याउन गजलका नजीकै रहेका अन्य काव्यविधालाई गजलका छेउमा राखेर तुलना गर्नुपर्छ होला । वास्तवमा आफूलाई म को हूँ ? भनेर चिन्न पनि मानवसमाजसँग हामीले संगत र सहवास गर्नुपर्ने हुन्छ । अरुहरुका बीचमा…
गजलको ल : लयात्मकता
गजलको तेस्रो अक्षर हो : ल ।
ल माने लय, लयात्मकता गजलको व्यक्तित्व हो ।
हो, 'ल'बाट लयात्मकताको संकेत मिल्दछ । लयात्मकता गजलगंगाको बहाव हो, बग्ने कला हो, भंगिमा हो । जसरी सुरसरिता आफ्नै प्रवाहभंगिमाका साथ ललित लयमा लम्किन्छिन्,…
गजलको ज : जीवन्तता
गजलमा आउने दोस्रो अक्षर ज ले जीवन्ततालाई संकेत गर्दछ, यो जीवन्तता गजलको प्राणतत्त्व हो ।
जीवन्तता अर्थात् ज्यूँदोपन । यो गजलको अभिव्यक्ति–शिल्पसँग सम्बन्धित हुन्छ । गजलको हरेक शेरमा हुन्छ यो ज्यूँदोपन । सुन्नासाथै श्रोता/भावकको…
गजल : तीन रसधारको संगम/त्रिवेणी
गजल भनेको के हो ?
परिभाषाको खोजीमा गजल सिद्धान्तका ठूलठूला पुस्तकका पाना हामी पल्टाउँछौं, पत्र पत्रमा आँखा घुमाउँछौं तर कहीँ पनि चित्तबुझ्दो परिभाषा पाउँदैनौं । परिभाषा जे जस्तो पाउँछौं त्यसमा हामी राजी हुँदैनौं, नाराज हुन्छौं । एक…
लोकलयमा गजल
गजलको लोकप्रियता
गजल शास्त्रीय काव्यविधा हो । यसको निर्मिति र रचनाविधान शास्त्रीय विधिमा मर्यादित रहेको हुन्छ । गजलविधाले दीर्घकालदेखि पाएको लोकप्रियता र मनमोहकता पनि यस विधाका परिष्कृत विधिविधान र शिष्ट परम्परा निर्वाहको नै शुभ…
गजल : उर्दू बहरको लालित्य
उर्दू बहरको लालित्यमा गजल हार्दिक एवम् भावमय भव्य कलेवरमा लयबद्ध बनेका हुन्छन्, त्यस्ता बहुप्रचलित प्रमुख बहरहरुको चर्चामा हामी जुटेका छौँ ।
सर्वप्रथम बहर–ए–मिनकारिबको प्रसंग चल्दैछ , यो सर्वाधिक लोकप्रिय छन्द हो । मिनकारिबमा आबद्ध…
बहर : गजलको लय-लालित्य
बह्र अरबी भाषाको स्त्रीलिंगी शब्द हो । बह्रको अर्थ हो छन्द । नेपाली भाषामा हामी बहर भन्दछौं उच्चारणको सुविधाका लागि । तर यसको मूल रूपचाहिँ ब पछि खुट्टो काटिएको ह् सहितको र मिलेर बनेको बह्र हो ।
बह्र वा छन्द गजलको अविभाज्य अंग हो ।…