म्याक्सिम गोर्की

“के भनेको तिमीले त्यस्तो ?” – आमाले झस्किँदै सोधिन् ।उसले आमातिर हे¥यो र आँखा बन्द ग¥यो । अब उसको छ्याकटे अुहार बिलकुल अन्धोजस्तो लाग्थ्यो ।“हो, छोराछोरीलाई आफ्ना आमाबाबु देखेर लाज लाग्न थालिसकेको छ !” – उसले सास फेर्दै भन्यो –…

चारकुने खैरो दाह्री भएको मोटे पहरेदारले उनको काम डाक्यो, टाउकोदेखि खुट्टासम्म उनलाई हे¥यो र मेरो साथ लाग् भनेर खुच्याउँदै बाहिर निस्क्यो ।आमालाई इच्छा भयो, उसलाई पछाडि एक धक्का दिऊँ, जसले गर्दा ऊ छिटोछिटो हिँडोस् । “कस्तो छ छोरा…

“तर किन यस्तो हुन्छ ?” भावनाको प्रवाहमा बग्दै उक्राइनिले सोध्यो – “यो कुरा बुझ्न कति पनि गाह्रो छैन । यसको कारण एउटै मात्र छ – त्यो हो, मानिसहरु एकैनासले बाँचेका छैनन् । हामीले सबैलाई एकैस्तरमा ल्याउनुपर्छ । मानिसले आफ्नो विवेकद्वारा…

त्यसपछि उसले एक किसानले जस्तै लिँडेढिपीले भन्यो – “ठूलाबडाहरुबाट हामीलाई कहिल्यै कुनै फाइदा हुन सक्दैन ।” “त्यसो भए तिमी के गर्न चाहन्छौ ?” – आमाले सोधिन् र उनलाई फेरि सबै कुरामाथि शङ्का लाग्न थाल्यो । “म ?” – रीबिनले आमातिर हे¥यो,…

“आन्द्रेइ, के तिमी साँच्चै मलाई पढ्न सिकाउन चाहन्छौ ?” – उनले अकस्मात् मुस्कुराउँदै सोधिन् । “किन, सकिन्न र ?” – उसले भन्यो – “यदि तपार्य कुनै जमानामा पढ्न सक्नुहुन्थ्यो भने सजिलैसँगा फेरि सम्झनुहुनेछ । कोसिस गरेर हेरे के बिग्रिन्छ र…

“ए त्यसो पो रहेछ !” – आमाले केही सोच्दै बिस्तारै भनिन् । उनले उदास दृष्टिले उक्राइनिलाई हेरिन् – “त्यसो भए मान्छेहरु आफ्नो सुखलार्य पनि तिलाञ्जलि दिँदारहेछन् .. ।” “पाभेलजस्ता मान्छेहरु विरलै हुन्छन् ।” – उक्राइनिले कोमल स्वरमा भन्यो –…

हरेकपल्ट पर्चाको बन्डल सुम्पँदा त्यस पुलिस अफिसरका बलेका सलाईजस्तो पहेँलो अनुहार उनको दिमागमा चम्कन्थ्यो र बडो गर्वसाथ उनी मनमनै भन्थिन् – “लै खा पाजी ! देखिस् ! लौ ले अरू !” मजदुरहरू हातमा कप लिएर आउँदै थिए । कोही नजिक आइपुग्यो भने…

“बडो भलाद्मी केटी छे ।” – आमाले भनिन् । उनी अझ पनि त्यही खबरबारे सोच्दै थियन्, जुन भर्खरै मात्र एगोरले उनलाई सुनाएको थियो । यो खबर छोराबाट नभएर अर्काको मुखबाट सुन्नुपर्दा उनलाई निकै चोट परेको थियो र त्यसैले उनी चुपचाप आँखा झुकाएर बसेकी…

“स्वास्थ्य कस्तो छ नि उसको ?” केटीले बिस्तारै सोधिन् । “बिरामी त कहिल्यै परेन ।” आमाले जवाफ दिइन् – “तपाईचाहिँ एकदमै काँप्दै हुनुहुन्छ । म तपाईलाई चिया र जाम ल्याइदिन्छु ।” “बडो राम्रो हुन्थ्यो । तर किन दुःख गर्नुहुन्छ र अबेला…

आफ्नो छातीमा हात राख्दै उनले हतारहतार उनीहरुलाई विश्वास दिलाइन् – सबै कुरा राम्ररी गर्नेछिन्, कसैले चालै पाउने छैन र अन्त्यमा आवेशपूर्वक भनिन् – “उनीहरुले पनि देख्नेछन्, पाभेलको हात जेलबाहिर पनि पुग्न सक्छ ! हामीले उनीहरुलाई मजा चखाउन…