अफ्रिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज अफ्रिका च्याप्टरले “नेपाली साहित्यमा अफ्रिकाः सिर्जना र अनुभव” विषयक आफ्नो प्रथम अन्तरक्रिया कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । इजिप्टका लागि नेपालका राजदुत झविन्द्र अर्यालको प्रमुख अतिथ्यतामा सम्पन्न भएको कार्यक्रमको शुभारम्भ गर्दै अफ्रिकामा अनेसासको स्थापनाप्रति खुशी व्यक्त गर्दै नेपाली साहित्यको यसले अफ्रिकामा प्रवर्द्धन गर्नेमा आफू विश्वस्त रहेको बताए ।

कार्यक्रममा अफ्रिकासम्बन्धी आख्यान, नियात्रा र गैरआख्यान लेख्नुहुने श्रष्टात्रय महेशविक्रम शाह, जीवा लामिछाने र रश्मिशेखर सुवेदीले आफ्ना रचनाहरुमा रहेका अफ्रिका अनुभवका बारेमा बताएका थिए। आफ्ना विचार र अनुभव व्यक्त गर्ने क्रममा महेशविक्रम शाहले वि.सं. २०५० मा संयुक्त राष्ट्रसंघको पर्यवेक्षकको रूपमा प्रथम पटक अफ्रिका महादेश भ्रमण गरेको जानकारी दिए ।

शाहले मोजाम्बिकबाट शुरू भएको अफ्रिका भ्रमणमा उहाँले विभिन्न देश भ्रमण गरेर त्यहाँ उपनिवेशीयताले छाडेका कुरीतिहरू, चरम गरिबीहरुलाई कथाको विषय बनाएर लेखिएको बताए । उनले भने, “अफ्रिकाका दुःख, संघर्षले मलाई अफ्रिका लेख्न प्रेरित गरेको हो ।”

कार्यक्रमका अर्का वक्ता जीवा लामिछानेले आफूलाई सानो छँदा अफ्रिकासम्बन्धी सीमित जानकारी मात्र रहेको, जसमा अफ्रिका महादेश डेभिड लिभिंस्टोनले पत्ता लगाएको र अँध्यारो महादेश भन्दै पढेको अवगत गराए । त्यसैले पनि अफ्रिकासम्बन्धी सँधै नै जिज्ञासा रहेको जानकारी गराए ।

उनले भने, “सन् १९८६ मा अध्ययनको क्रममा रसिया पुगेपछि मेरो अफ्रिकी नागरिकलाई हेर्ने दृष्टिकोण फरक रहेको अनुभव गरेँ । रसियामा अफ्रिकी नागरिकहरुप्रति सहानुभूति रहेको पाएँ ।”

लामिछानेले सन् २००४ को डिसेम्बर महिनामा प्रथमपटक इजिप्ट भ्रमण गरेपछि अफ्रिका प्रवेश गरेको स्मरण गर्दै भने, “त्यपछि विभिन्न अफ्रिकी राष्ट्रहरू घुमेर नियात्राहरु लेखेको छु । प्रकाशित पुस्तक सरसर्ती संसारमा चार अफ्रिकी मुलुक घुमेको नियात्रा संग्रहित छन् भने नयाँ प्रकाशित पुस्तक देशदेशावरमा रूवाण्डा, तान्जानिया जस्ता मुलुकहरू घुमेको अनुभव संकलित छन् ।”

त्यस्तै अर्का वक्ता रश्मिशेखरले आफ्नो प्रकाशित पुस्तकसम्बन्धी धारणा व्यक्त गरे । उनले सन् १९९५ मा लेखिएको भए तापनि २००५ मा मात्र प्रकाशित जोहिना यात्रा–उपन्यासको रचना गर्भबारे चर्चा गरे ।

उनले भने, “हामीले कहिल्यै दासत्व भोगेनौँ । हामी जन्मदै स्वतन्त्र जन्म्यौँ । अहिले पनि स्वतन्त्र छौँ । तर मैले मान्छेले भोग्ने दासत्व अफ्रिका गएर अनुभव गरेँ । त्यहाँ मान्छेको भूमिलाई उपनिवेश गरियो, धर्मलाई उपनिवेश गरियो, विचारलाई उपनिवेश गरियो । मैले मिथकका रुपमा पढेको व्यक्ति नेल्सन मन्डेलाको कार्यालयअघि पुगेपछि मलाई भित्रैबाट कृति लेख्ने इच्छा जागेर आयो । र मैले कृति लेखें ।”

कार्यक्रममा नेपाली डायस्पोरा अध्येता रामजी तिमल्सिनाको प्रश्नमा महेशविक्रम शाहले उहाँको आगामी आउने कृतिमा अफ्रिकाको नेपाली डायस्पोरा पनि समेटिने जानकारी गराए । कार्यक्रममा वरिष्ठ लेखक कृष्ण धरावासीले नेपाली साहित्यमा अब वर्तमानको अफ्रिका लेखिनै पर्ने बताए ।

त्यसैगरी कवि तथा प्राध्यापक केशव सिग्देलले अफ्रिकन लेखक संघसँग मिलेर नाइजेरियाका केही कविहरुको कविता नेपालीमा अनुवाद आफूले गरि प्रकाशित गर्ने क्रममा रहेको जानकारी दिए । कार्यक्रममा विशिष्ठ अतिथि अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली समाजका अध्यक्ष प्रकाश पौडेलले अनेसास अफ्रिका च्यापटरको स्थापनाले अब यस क्षेत्रमा नेपाली साहित्यका गतिविधिहरु बढ्ने र नेपाली साहित्यमा अफ्रिका थप समेटिने विश्वास व्यक्त गरे ।

कार्यक्रममा स्वागत गर्दै च्यापटरका सल्लाहकार एवम् गैरआवाशिय नेपाली संघका भाषा , साहित्य , संस्कृति तथा सम्पदा पर्वद्धन समितिका अध्यक्ष हिक्मत थापाले कार्यक्रमको उद्देश्य अफ्रिका माथि नेपाली साहित्यमा कलम चलाई सकेका श्रस्टाको अनुभवबाट अफ्रिकामा रहेका र यहाँ भविष्यमा आउने नेपाली लेखकहरुलाई अफ्रिकाका विषयवस्तुमाथि थप लेख्न प्रेरणा दिने बताए ।

अनेसास अफ्रिकाका महासचिव दुर्गा विनयले संचालन गरेको कार्यक्रमको सभापतित्व अध्यक्ष गणेश खड्काले गरेका थिए । खड्काले अबका दिनहरुमा च्यापटर अफ्रिकामाथि लेखिसकेका अन्य साहित्यकारहरुसँग पनि अन्तक्रिया गर्दै अफ्रिकामा रहने नेपालीहरु बीच साहित्यक क्रियाकलाप बढाउदै नेपाली साहित्यमा अफ्रिकाका सामाग्री अझै बढी थप्नेमा च्यापटर क्रियाशील रहने जानकारी दिए ।