साताकाे पुस्तककाे रूपमा साहित्यपोस्टलाई  जीवन, अस्तित्व रसमयका गहन चिन्तन–दर्शनका कविता लेख्ने दार्शनिक कवि आर.बी. निश्चलकृत पछिल्लो कवितासंग्रह “उल्टो धार”  प्राप्त भएको छ ।

९७ पृष्ठमा मौलाएको यस पुस्तकलाई ‘समयचिन्तन’, ‘प्रश्न’ र ‘आफ्नै आँखा’ गरी तीन परिच्छेदमा विभाजन गरिएको छ । ‘समयचिन्तन’मा १८ थान, ‘प्रश्न’मा १२ थान र ‘आफ्नै आँखा’मा १८ थान कविता समाविष्ट छन् ।

उल्टो धार

भूमिकामा डा. लक्ष्मणप्रसाद गौतम लेख्छन्, “प्रस्तुत कवितासंग्रहको शीर्षकविता ‘उल्टो धार’ कथ्य र कला दुवै दृष्टिले गम्भीर छ । कवितामा प्रयुक्त बिम्ब, प्रतीक र विभिन्न सादृश्य विधानले कवितालाई प्रभावपूर्ण बनाएको देखिन्छ । उल्टो धारमा उनले जीवनको विपर्यास देखेका छन् र पहिचानको पीडा, किनारीकृत हुनुको विडम्बना तथा दलित हुनुको अपमान आदि उनका कविताका दृष्ट र भुक्त सन्दर्भ हुन् । यस्ता अनेक सन्दर्भलाई उनका कविताले यसरी बिम्बात्मक रूपमा प्रस्तुत गरेका छन् –
मरेको माछो
नदीको धारसँगै उत्तानो बग्छ
जिउँदो माछो
नदीको उल्टो धारमा
जीवन खोज्दै पौडिन्छ ।”

पुस्तकको पछिल्लो पृष्ठमा प्रा.डा. गोविन्दराज भट्टराई उल्लेख गर्छन्, “आर.बी. निश्चल ‘अज्ञात सत्यका झिल्काहरू टिप्तै र जोड्दै सुन्दर कविता रच्न सिद्धहस्त बनिसके । उनी मेरा एक ज्ञानी विद्यार्थी हुन्, जसले साहित्यको अमरपथ पक्रे । जहाँ धेरै दुःख, कष्ट, हताशा, विचलन आउँछन् तर थोरै आशा जोगाउन नित्य संघर्षको बाटो रोज्नुपर्छ । कविताको सत्य भनेको कोइलाखानीको हीरा निकाल्नुजस्तै हो । त्यसैले १९५२ का नोबेल लरेट अर्नेस्ट हेमिन्ग्वेले भनेका छन् – ‘द क्राउन अफ् लिटरेचर इज पोएट्रि ।’ किनभने कविताको प्रकाशले नै बिस्तारै समाजका असत्य र अन्धकार चिर्दै लान्छ । निश्चलको यो संग्रह केही दर्शन, केजी चिन्तन र धेरै चिन्ताले निर्मित एक प्रशंसनीय कला हो । हार्दिक बधाई ।”

राजकुमार बानियाँ लेख्छन्, “तपाईंको कविता अरूको जस्तो वाचाल छैन । मौन छ । आक्रोश छैन । सन्त टाइपको छ । मलाई त मनपर्यो । तपाईंको काव्यिकता गहिरो छ । पीडालाई अभिव्यक्त गर्ने कला गज्जब छ । अभिव्यक्तिमा प्रौढता आइसकेको छ । यस्ता कविता दीर्घजीवी हुनसक्छ । तपाईंले जसरी लेख्ने कवि छैनन् यतातिर । तपाईं वनफूलजस्तो कवि हो, आफ्नै परिवेशमा रमाउने । प्रकृतिले नै तपाईंलाई कविता लेखाएको छ । कृत्रिमता पटक्कै छैन । कवितामा विश्राम नलिनु होला । बधाई ।”

पुस्तकलाई फिनिक्सु बुक्सले प्रकाशनमा ल्याएकाे हो ।