डा. सोनाम बी वाङ्ग्यालकृत ‘दार्जीलिङ – प्लेस नेम्स’ सालबारीमा लोकार्पित

सिलगढ़ी, अक्टोबर ८ / प्रख्यात इतिहासकार डा. सोनाम बी वाङ्ग्यालले अक्टोबर ७, २०२३ को दिन आफ्नो पछिल्लो कृति ‘दार्जीलिङ – प्लेस नेम्स: हिस्ट्री एण्ड मिनिङ्स अफ प्लेस, रिभर्स, माउन्टेन्स एन्ड हिल्स’ को सिलगढ़ी लोकार्पण गरे, जसलाई बुकएन्टले बुकएन्ट हिस्ट्री सिरिजअन्तर्गत प्रकाशित गरेको हो।

सालबारीको बुकएन्ट बुक क्याफेमा शनिबार आयोजित उक्त भव्य विमोचन समारोहमा प्रख्यात शिक्षाविद्, अनुसन्धानकर्ता तथा अर्थशास्त्रका प्राध्यापक जेता सङ्कृत्यायनले अध्यक्षता गर्नुभएको थियो । कार्यक्रममा दार्जिलिङका प्रख्यात बुद्धिजीवी तथा नाट्य व्यक्तित्व पी. अर्जुन सम्मानित अतिथि र प्रख्यात लेखक डा. सत्यदीप छेत्री मुख्य अतिथि थिए ।

“हामी हाम्रो जन्मस्थानको औपनिवेशिक इतिहास पढेर हुर्क्यौं। यो पुस्तक हाम्रा आउँदो पुस्ताका लागि महत्त्वपूर्ण पुस्तक हो जसलाई पढ़ेर भविष्यका पुस्ताले आफ्नो इतिहासका बारेमा आफ्नै स्वदेशी इतिहासकारको दृष्टिकोण पाउनेछन्,” प्राध्यापक जेता सङ्कृत्यायनले लोकार्पण समारोहमा भने ।

उनले लेखकसँग आफ्ना संस्मरणसँग सम्बन्धित आफ्नो स्कूल समयका केही कथाहरू पनि साझा गरे। उनले थपे कि दार्जिलिङ – प्लेस नेम्स केवल किताब मात्र होइन; यो एक बौद्धिक यात्रा हो। यसले हामीलाई जिल्लामा भाषिक, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक विकासको जटिल संरचनामार्फत् मार्गदर्शन गर्ने एक उज्यालो प्रकाशको रूपमा काम गर्दछ। यसले दार्जिलिङको सम्पदाको समृद्ध परम्परामा एक झ्यालको काम गर्दछ, एक विरासत जसको जरा डा. वाङ्ग्यालको अथक समर्पणमा निहित छ ।

“डा. वाङ्ग्यालको समर्पण प्रशंसनीय छ किनकि उनले दार्जीलिङ र सिक्किमको हिमाली क्षेत्रको इतिहास अप्रत्याशित ढङ्गले लेखिरहेका छन्। दार्जीलिङ प्लेस नेम्सको प्रकाशक बुकएन्टले यस क्षेत्रमा बौद्धिक गतिशीलताको लागि बिस्तारै एउटा आशापूर्ण ठाउँ सिर्जना गर्दैछ,” सम्मानित अतिथि पी. अर्जुनले आफ्नो सम्बोधनमा भने।

डा. सत्यदीप छेत्रीले आफ्नो सम्बोधनमा भने, “औपनिवेशिक ह्याङ्गओभरको बादलमुनि भौंतारिने दिन अब गयो। हाम्रा कथाहरू पुन: दाबी गर्ने र यसलाई आफ्नै तरिकाले सुनाउने समय आएको छ। यस मामिलामा डा. वाङ्ग्याल एक अग्रणी प्रकाशपुञ्ज हुन्”।

चिन्तन आधारित समीक्षा प्रस्तुत गर्दै प्रख्यात पत्रकार, समीक्षक अनुराधा शर्माले भनिन्, “यति सानो भूगोलको अद्भुत विविधताको मनोरम सङ्कलन पुस्तकको सबैभन्दा राम्रो पक्ष हो । माटोको सन्तान भएकाले आफ्नै भूगोल बुझेर डा. वाङ्ग्यालले २०० सय पृष्ठको पुस्तक दार्जीलिङ प्लेस नेम्समा पौराणिक कथा, भाषाविज्ञान, लोककथा, ज्ञानविज्ञानलाई एकसाथ बुन्दै दार्जीलिङको वास्तविक परिप्रेक्ष्य अघि ल्याउनुभएको छ।” उनले थपिन्, “डा. वाङ्ग्यालको ज्ञानको खोजले उनलाई इतिहासको माध्यमबाट डोर्‍यायो। ज्ञान र सूचनाका स्रोतहरूको एक विशाल सरणीसँग परामर्श लिएका छन्, जसमा करिब ४० शब्दकोश, १०० भन्दा बढी पुस्तकहरू, सम्मानित स्रोत व्यक्तिहरूसँगको अन्तर्वार्ता, र पत्रिकाहरू, पत्रपत्रिकाहरू, जर्नलहरू, र यहाँसम्म फैलिएका लेखहरूको अध्ययन र धेरै इन्टरनेट साइटहरूको प्रयोग गरेर उनले यो महत् पुस्तक लेखेका हुन्।”

डा. वाङ्ग्यालले आफ्नो लेखन यात्रामा आफ्नो अनुसन्धान र लेखनमा साथ दिने सबै व्यक्तित्वहरू साथै उहाँका पाठकहरूलाई सधैं प्रेरणाको स्रोत बन्ने सबैलाई धन्यवाद दिए। “मलाई आशा छ, त्यो समय आउनेछ जब हाम्रो आफ्नै इतिहासलाई सम्पूर्ण विश्वले तर्कसंगत मौलिक परिप्रेक्ष्यमा मान्यता दिनेछ।”

बुकएन्टका निर्देशक राजा पुनियानीले आफ्नो स्वागत सम्बोधनमा भने, “हामी अब त्यो युगमा छौँ जब हामीले आफ्नै इतिहासलाई पुन: लेख्न थालिसकेका छौँ । भारतीय गोर्खा पहिचानको गलत व्याख्यालाई डा. वाङ्ग्यालजस्ता इतिहासकारहरूले वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट सम्बोधन र समाधान गर्ने थालिसकेका छन्। दार्जीलिङ: प्लेस नेम्स डा. वाङ्ग्यालको अटल समर्पण र बौद्धिक लगनशीलताको प्रमाणको रूपमा खड़ा छ।”

प्रख्यात सम्पादक, शिक्षक, पत्रकार विश्व योञ्जनले रोचक शैलीमा समारोहलाई सञ्चालन गरेका थिए। समारोह शुरु गर्दा उनले भने, “दुई दशक लामो समयदेखिको गहिरो अनुसन्धानबाट शुरु गरिएको र सम्पन्न भएको स्मारक कार्य ‘दार्जीलिङ: प्लेस नेम्स’ दार्जीलिङको परिदृश्यलाई सुशोभित गर्ने नामहरूको अन्वेषणमा एटा अजबको बौद्धिक यात्रा हो।”

पी. अर्जुनले प्रकाशक बुक एन्टको तर्फबाट डा वाङ्ग्याललाई लेखक प्रमाणपत्र हस्तान्तरण गरे।

सांकृत्यायनले डा. वाङ्ग्यालको पुस्तक ‘नेभर एन्डिङ वेट फर गोर्खाल्याण्ड’को नेपाली अनुवाद ‘गोर्खाल्याण्ड–एक खोज’ को आवरणको विमोचन गरेका थिए । प्रकाशन गृह बुकएन्टले चाँड़ै यो कृति बजारमा ल्याउन लागेको पनि जनाइएको छ।
सन् १९५० मा दार्जीलिङको घूमको शान्त गाउँमा जन्मेका प्रख्यात इतिहासकार डा. वाङ्ग्यालले दार्जीलिङ र सिक्किम हिमाली क्षेत्रको इतिहासमाथि आधारित पुस्तकहरू ‘सिक्किम एंड दार्जीलिङ: डिभिजन एन्ड डिसेप्शन’, ‘फुटप्रिन्ट्स इन द हिमालय’, ‘डुअर्स भिज-ए-विज गोर्खाल्याण्ड’, ‘नेभर एन्डिङ वेट फर गोर्खाल्याण्ड’, ‘दार्जीलिङ स्टोरिज’, र ‘दार्जीलिङ स्टोरिज, साहिब्स, नेटिभ्स एन्ड अडबल्स’ प्रकाशित छन्।

हाल, उनी आफ्ना नयाँ पुस्तकहरू ‘मार्क ट्वेन इन दार्जीलिङ’ र ‘फ्रम द हर्सेस माउथ: अनबिलिभेबल दार्जीलिङ स्टोरी’-माथि काम गरिरहेका छन्।
डा. वाङ्ग्याल हालै डुवर्स गौरव सम्मानले सम्मानित भइसकेका छन्।