सप्तरङ्गी छन्दमालाको ४७औं अङ्कमा वरिष्ठ साहित्यकार नारायण नेपालको जीवनीसहित उनका छन्दका केही उम्दा कविताहरू समेटिका छन् ।

सम्पादकः यम रेग्मी

१.मलाई मुक्ति चाहियो

मुमा ! मभित्र दूधको यथार्थ बोध जन्मियो
अबोध बाल्यकालको कपोल कल्पना गयो ।
म आज एक व्यक्तिझैँ डटेर भन्न सक्तछु
म दास हैन बन्धु हो ! मलाइ मुक्ति चाहियो ।
१

म जेल नेल खेलका कुरा सुनेर डर्दिनँ
म लेखनाथभित्रको सुगा बनेर बस्तिनँ ।
मलाइ तान्न पाउने नगर्नु व्यर्थ साहस
स्वयं म सूर्यपिण्ड हूँ कसोरि शक्ति चाहियो?
२

अनादिकालदेखिका शहीद ती कहाँ गए ?
अनाथ-बाल-गर्भिणी- पतिव्रता कहाँ गए ?
लुकाउने प्रयासमा अनेक खेल भैसके
चुस्यौ, पियौ हिजो त्यही मलाइ रक्त चाहियो ।

३
सुके गले गरीबका निरीह हात-पाखुरा
उदाङ्ग नग्न देखिए हिमाल-बाल टाकुरा ।
कतै प्रभात नै नभै मरे असंख्य च्याँखुरा
मलाइ आज राष्ट्रको यथार्थ सत्य चाहियो ॥

४
म द्रोहको जवाफ हूँ नझस्क देशभक्त हो!
मभित्र सल्बलाउने उही पवित्र रक्त हो ।
मलाइ हेर भित्र गै मसँग के छ चाहना
मलाइ मात्र मर्मको सहानुभूति चाहियो ।।

५
म अन्धकारमा रहेर अन्धकार भैसकेँ
जलें, गलें र च्यातिएँ म तार-तार भैसकेँ ।
जताततै छ मौनता सुषुप्त लुप्त वीरता
मलाइ आज एउटा अमोघ अस्त्र चाहियो ।

६
समग्र राष्ट्रगीतमा हुँदैन राष्ट्रको व्यथा
कसोरि लेख्छ लेखनी रुँदारुँदै मिठो कथा ।
जहाँ समस्त राष्ट्रको खुलस्त चित्रलेखियोस्
मलाइ आज एउटा विशाल गीत चाहियो ।

७
सधैं उनी उँभो – उँभो म चैँ झरेँ तलै किन ?
म के उनी समान भै स्वतन्त्र ज्यून सक्तिनँ ?
असंख्य हार भैसके नदेउ हार भो पुग्यो
मलाइ आज न्यायको पवित्र जीत चाहियो ।

८
दिएन कल्पवृक्षले समान शीत छाहरी
सकिन्न गर्न दासझैँ झुकेरमात्र चाकरी ।
हुँदैन रिक्त पेटले स्तुति-प्रशस्ति सह्य यो
मलाइ आज कर्मको सशक्त मूल्य चाहियो ।
९

***

२. सिकौँ पुर्खाबाट

पसी हरेक बाजामा हावा त्यै सुर बोल्दछ
सुन्नेका कानमा आई मीठो अमृत घोल्दछ ।
हौँ त्यस‌ै वायुका पुत्र किन बेसुर बग्दछौँ
बिर्सिएर पिताधर्म आआफ्ना भाग्य ठग्दछौँ ।।

१

यो आकाश सबैलाई अँगालेर अनन्त छ
काखमा ग्रीष्मवर्षा छन् आँखामा यो वसन्त छ ।
उसैका पुत्र भै हामी लाखापाखा भयौँ किन ?
नपढे पनि संसार पुर्खाको अस्मिता चिन ।।
२

आगाले यो अँध्याराको राज्य निर्मूल पार्दछ
जलाई मलको थुप्रो सुनलाई निखार्दछ।
भई अग्निशिखा हामी किन निस्तेज छौँबलौँ
पोलौँ कायरतालाई सत्यको पथमा चलौँ ।।
३

पिएर मलको भारी फूल हाँस्छिन् धरा सधैँ
कुल्चिए पनि साराले भोक मास्छिन् खुसी हुँदै ।
उनैका स्तनधाराले हुर्किएका त हौँ सबै
किन लोभी र पापी छौँ, व्यस्त छौँ किन लुट्नमै ।।
४

धराको प्राण हो पानी जलम‌ै सृष्टि फुल्दछ
अस्मिता- शक्ति हो पानी जहाँ सौन्दर्य झुल्दछ ।
हौँ हामी जलक‌ै थोपा किन शुष्क कुरूप छौँ
भिजाऔँ स्नेहले घाँटी बचाएर सँगै बचौँ ।।

५
***

३. जागे हामी के उज्यालो हुँदैन ?

बोक्दै जाँदा उच्च दायित्वबोध
खुल्छन् भित्री चेतनाका प्रबोध
भुल्द‌ै जाँदा स्वत्व दायित्वलाई
आफ्ना जम्मै बन्न थाल्छन् पराई ।
१

आशा मारे मर्छ सारा भविष्य
भाषा मारे झर्छ देशै अवश्य
बन्छौँ हामी शब्दले अग्रगामी
खोजौँ आफैभित्र दायित्व छामी ।
२

बाचा हाम्रा छन् सबै ती अपूर्ण
लज्जा बिर्से अस्मिता हुन्छ चूर्ण
गर्छन् पूरा यत्नले स्वप्नलाई
बोकौँ आफ्नामात्र दायित्वलाई ।
३

होला पूजा साधनाको सदैव
गर्नेलाई मित्रझैँ हुन्छ दैव
दिन्छन् धर्ती-व्योम दायित्वशिक्षा
टर्दै जान्छन् कर्मले यी परीक्षा ।
४

सक्छौ पूरा विश्वकै मान राख
त्यो सक्दैनौ देशका निम्ति जाग
तिम्रो कीर्तिस्तम्भ दायित्व नै हो
पूरा गर्दै मुक्तिका तर्फ लाग ।
५

भाषा रोपे भानुले कन्दरामा
बाँधे पृथ्वी भूपले एकतामा
फाँसी रोजी होमिए ती हुतात्मा
पुर्खा बिर्से बेसरी रुन्छ आत्मा ।
६

हामी अर्कै देशका निम्ति लड्छौँ
आफ्नालाई कुल्चिई माथि चढ्छौँ
के यै शिक्षा बुद्धले सुम्पिएथे
मञ्जुश्रीले ज्ञान के यै दिएथे ।
७

आमाबाबा ईश हुन् मार्गदाता
पीडा बुझ्ने व्यक्ति नै हुन् विधाता
फक्रे हामी बासना उड्छ माथि
आमा हाँसे गर्वले फुल्छ छाती ।
८

आगो रोपे शान्तिको सुक्छ पानी
आस्था बाँचे बाँच्छ हाम्रो कहानी
प‌ैला तिर्खा-भोकका शत्रु मारौँ
रोपौँ मैत्री-फूल, सद्भाव सारौँ ।
९

यै धर्तीमा व्यास-वाल्मीकि उत्रे
यै माटोमा शत्रुका शीर्ष लत्रे
के यो पूँजी दिव्य ऊर्जा दिँदैन
जागे हामी के उज्यालो हुँद‌ैन ।
१०
***

४. इच्छा

बनोस् देश मेरो सबै राजधानी !
गुफासम्म न्यानो, जरासम्म पानी।
हिँडून् चक्रबाटा सयौं कोशसम्म
महादेव-गुह्येश्वरीको सिरानी ।।
१

सबै मूलका पातमा शीत टल्कोस्
कुनै शीर्ष खम्बा व्यथाले नढल्कोस् ।
सबै हार जागून् सबै जीत हारून्
नहारून् पिताले दिएका निशानी ।।
२

महा हंस उड्ने उही व्योम मेरो
तिमी भन्न सक्छौ त्यही व्योम मेरो।
सबै भूमि-आकाश तिम्रो र मेरो
कहाँ साँध-सीमा, कहाँ लाभ-हानि ।।
३

सयौं नाश गर्छन् तिमी रच्न थाल
सबै छोडिदिन्छन् तिमीले उचाल ।
तिमी एउटाझैँ सबै बन्न सक्दा
कहाँ लोभ ईर्ष्या कहाँ यो रिसानी ।।
४
***

५.मुक्तिमन्त्र

विकाससाथ चेतना अगाडि बढ्नुपर्दछ
शरीर हैन मित्र हो ! विचार लड्नुपर्दछ ।
विचारमा पनि ‘स्वयं ममात्र सत्य’ मानिँदा
विचारको घमण्डले पछाडि पर्नुपर्दछ ।।
१

स्वतन्त्र चेतनाहरू जलेर गैदिए भने
परम्परा र सभ्यता ढलेर गैदिए भने ।
युगौं सुतेर ब्यूँझियौं अझै लड्यौँ फुट्यौँ भने
शहीदको सरापले गुलाम बन्नुपर्दछ ।
२

म राष्ट्रभक्त राष्ट्रको समस्त ढुक्ढुकी म हुँ
पहाड कन्दरा जरा, अमीर वा दु:खी म हुँ।
रहेन राष्ट्र यो भने तिमी म मर्दछौं दुबै
यथार्थ यो सधैं सधैं बुझेर बस्नुपर्दछ ।
३

जहाँ छ उच्च शृङ्खला त्यहाँ त नीचता नहोस्
विदेह-बुद्धपुत्र हौं भने अनेकता नहोस् ।
स्वतन्त्रता छ कर्मको भुलेर मूर्खता नहोस्
पुनश्च वज्रपात भै स्वतन्त्रता नसल्कियोस् ।। ४
***

६. माटो

पराग जन्माउँछ मृत्तिका यो
खुराक अन्माउँछ मृत्तिका यो।
सदैव धर्मान्ध भई लडे पनि
यथार्थ देखाउँछ मृत्तिका यो ।।
१

कुबेर के बेर बतास आए
फकीर के पीर यहीँ रमाए।
अनन्त ऐश्वर्य भनी सुतेका-
हरू अरूकै भरमा निदाए ।।
२

अखण्ड सौन्दर्य यहीँ छ गुप्त
हुँदैन केही पनि सारलुप्त ।
जिजीविषामा जति फन्किए नि
माटो चुमी हुन्छ जगत् सुषुप्त ॥
३

माटो हुँदै वृक्ष बनूँ बरू म
उम्म्री समाई लहराहरू म।
आकाश ओढेर सुतूँ धरामा
आँखा बनूँ अन्ध परम्परामा ।।
४

७. छ सबै तिमीसँग

हिमाल हाँस्दै छ उसैगरी अझै
बोल्छन् चरा ताल टिपी उनै उनै ।
झर्छन् छिटा बादलबाट उस्तै
माया छ उस्तै, ममता दुरुस्तै ।।
१

दिन्छिन् धरा अन्न अनन्त दाना
बग्छन् नदी फूल बनी ससाना ।
मौरीहरु एक भई बटुल्छन्
पीयूषधारा महका खजाना ।।
२

ए! रोकिएका बटुवाहरु हो !
माटो त तिम्रै छ अझै मुठीमा ।
संसारका नायक माथ टेक्छन्
आलोक छर्ने ऋषिका कुटीमा ।।
३
***

लेखकको परिचय
साहित्यकार नारायण नेपाल जन्म २०२०/३/२९ गते पिता चिरञ्जीवी नेपाल र माता गङ्गादेवी नेपालको कोखबाट पुतलीबजार न.पा., स्याङ्जामा भएको थियो । आचार्यसम्म (शाङ्कर वेदान्त दर्शन )शिक्षा हासिल गर्नुभएका नेपाल पेशाले नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयमा सहप्राध्यापक हुनुहुन्छ ।
कविता,निबन्ध,गीत, गजल विधामा कलम चलाउँदै आउनुभएका साहित्यकार नेपालको पहिलो रचना ‘विद्यार्थिनो दुर्गुणा : कर्तव्यञ्च’ शीर्षकको कविता वि.सं.२०३६ मा भारतको गोरखपुरबाट प्रकाशित हुने “संस्कृतामृतम्” पत्रिकामा छापिएको थियो ।
साहित्यकार नेपालका प्रकाशित कृतिहरूमा मिट्टी उठाओ ( हिन्दी कवितासङ्ग्रह २०५६ ) मेरा मनका गीत (नेपाली गीत-गजलसङ्ग्रह २०६०)
मूल्यहरू (निबन्धसङ्ग्रह २०६३ ) मुक्तिमन्त्र ( छन्दोबद्ध नेपाली कवितासङ्ग्रह २०७२) नारायण नेपालको ‘मनोरथ काव्यगान’२०७४(यूटुबमा) आफ्नै शब्द र स्वरमा दर्जनौं गजल तथा गीत रेकर्डिङ भएका छन् ।
हाल घोराही उमनपा- ११, सिद्धार्थ टोल दाङमा पत्नी सन्ध्या नेपालका साथ बस्दै आउनुभएका साहित्यकार नेपालका जय नेपाल र गौरव नेपाल गरी दुई सन्तान रहेका छन् ।