इरानका मजदुर कवि साबीर हाकाका कवितासँग धेरै कविताप्रेमी परिचित छन् । प्रत्येक श्रमिक दिवसमा उनका कविताहरूले सामाजिक सञ्जाल रङ्गाउँछन् । उनका सीमित कविताहरू मात्र अङ्ग्रेजीमा अनुवाद भएका छन् । त्यहीँ अङ्ग्रेजी कवितामार्फत विभिन्न भाषामा अनुवाद गरेर प्रस्तुत गरिएका छन् ।

आज हामीले उनका केही अप्रकाशित कविताहरूको भावानुवाद प्रस्तुत गर्ने जमर्को गरेका छौँ । यी कविता सिधै फारसी मूल भाषाबाट अब्दुल वासेले हिन्दीमा अनुवाद गरेका हुन् । अनुवादका क्रममा उनले अङ्ग्रेजीबाट अनूदित पहिलाका कवितामा नामसमेत गलत उच्चारण र अशुद्ध वर्तनी प्रयोग गरिएको रहस्य खोलेका छन् । आजसम्म उनलाई ‘सबिर हाका’ पढिँदै आए पनि आफ्नो सही नाम ‘साबीर हाका’ रहेको उनले बताएका छन् । उनको खास नाम ‘साबिए कुबादी’ रहेको छ । उनले आफ्नो नामका पछाडि ‘हाका’ जोड्नाको पनि किस्सा रहेछ । उनी ‘अहमद काया’ भन्ने व्यक्तिबाट निकै प्रभावित रहेछन् । ‘काया’ शब्द जस्तै आफ्नो नामका पछाडि केही जोड्ने सिलसिलामा उनले ‘हाका’ लाई रोजे । ‘हाका’ को अर्थ निःसन्देह हुन्छ । प्रस्तुत छ उनै हाकाका अप्रकाशित कविता, जसलाई हिन्दीबाट जनक कार्कीले भावानुवाद गरेका हुन् ।

साबीर हाका

मजदुरको योग्यता

मजदुर बन्नका लागि कुनै शैक्षिक योग्यता चाहिन्न
कुनै प्रमाणपत्र वा सैन्य सेवा परिचयपत्रको आवश्यकता पर्दैन
योग्यता त अनुभवलाई पनि मतलबै गरिन्न
तिम्रो कुनै विकल्प नै छैन
यसले खासै फरक पार्दैन
कि तिमी कुन धर्म मान्छौ
झुटो पनि कुनै खराब काम हुन्न
यसले पनि खासै फरक पर्दैन कि
तिमीले कसैको हत्या गरेका छौ
हो, यो भने पक्कै चाहिन्छ कि–
तिमीमा थोरै शालीनता;
राष्ट्रपति बन्नुको विपरीत ।

***

मजदुरका राम्रा श्रीमती

मजदुर–
उनीहरूको जीवन सादा हुन्छ
उनीहरूसँग राम्रा श्रीमती हुन्छन्

उनीहरू हरेक दिन
काम सक्याएपछि
अग्लो आकाशबाट
ताजा सेतो बादल टिपेर
घर लिएर जान्छन् ।

****

सामग्री खस्ने खतरा

कैयौंँ पटक यस्तो भएको छ कि–
कुनै भवनको इँटा
मजदुरका काँधबाट सिमेन्टको बोरा
वा फलामको पछ्यौरी क्रेनका हुकबाट
चिप्लिएर खस्छ

केही चोटहरूले मानिसलाई उदास बनाउँछ
त्यसैले म यस्तो अधिकारको माग गर्छु कि
मभित्र यति डर होस्
जब म तिमीसँग अँगालो मारूँ
तिम्रो हल्लिएको झुम्कासँग पनि डराऊँ !

***

यदि म ठुलो नभएको भए !

यदि म ठुलो नभएको भए
मेरा बुवाले झुटो बोलेको कुरा
थाहा पाउन म असमर्थ हुन्थेंँ
उनी भन्थे– माटामा मिलेपछि सबै हरिया हुन्छन्

यो ईश्वरको कृपा हो !
मान्छे यसलाई किन बुझ्दैनन्

मैले लामो समयसम्म प्रतीक्षा गरेँ
तर मेरी आमा हरियो पलाउन सकिनन् ।

****

केन्द्रीय कारागार

मजदुरी एउटा सुन्दर पेसा हो
उनीहरू आफैँ मेहनतको फल खान्छन्
यद्यपि यो फरक कुरा हो
म अधिकतम समय भोकै रहन्छु
म असत्य र खराब गफगाफ पनि सुन्छु
कहिलेकाहीँ मजदुरीबिना पनि बस्छु

तथापि म यो मान्न कहिल्यै तयार हुने छैन कि
म यस्तो भवन बनाऊँ
जसका द्वारमा कुनै दिन लेखिनेछ–
केन्द्रीय कारागार ।

*****

प्रेम

म यस कुरामा विश्वास गर्दिन कि
प्रेमले मान्छेलाई सबै कुरा दिन्छ
प्रेम युद्धभन्दा पनि खत्तम हुन्छ
यसले सबै कुरा विनाश गराउँछ
मातृभूमिलाई,
परिवारलाई,
यहाँसम्म कि स्वयं मनुष्यलाई पनि
प्रेमकै कारण
म वर्षौंदेखि गरिबीमा बाँचिरहेको छु ।

****

ईश्वर

उसको ईश्वर अलग किसिमको छ
उसको ईश्वर भक्तको भाग्य देखेर रुन्छ

तर मेरो ईश्वर अहिलेसम्म
चुप छ ।