बुद्ध त कैदमा पो रहेछन् !

पुष्प मूनंकःमि

चैत्यभित्र तिनीहरुले
कैद गरी राखेका छन्
लकरमा जस्तै गुम्बामा
थुनिराखेका छन्
सभा, समारोहमा मात्र
प्रदर्शन गर्छन्
बुद्धम् शरणम् गच्छामि भन्दै ।

मानिसहरु मूर्तितिर मात्र भौंतारिरहेका छन्
कैदी भेटे जस्तै ।

‘भगवान शर्ण’ भन्दै
तिनीहरु
विहार, चैत्य, गुम्बामा गइरहेछन्
तर बुद्धलाई पाउन सकेका छन् ।

लुम्बिनीदेखि
गया, कुशीनगरसम्म पनि
बुद्धम् शरण गच्छामि पाठ गर्दै
मूर्तिलाई ढोगिरहे
तर बुद्धलाई स्पर्श गर्न सकेनन् ।

बुद्ध भन्दै
मूर्ति बनाइरहे
तर त्यहाँ पनि
बुद्धलाई थापना गर्न सकेनन् ।

अझ गुम्बाको नाममा
नयाँ नयाँ दरवार निर्माण गरिरहे
बहुमूल्य धातु, पत्थर थुपार्दै
त्यसैलाई बुद्ध भन्न थाले ।

समय समयमा
गोलघरभित्रको अस्तिधातु प्रदर्शन गर्न
ल्याउँछन्
तर, त्यहाँ पनि बुद्ध छैन ।

बुद्धको जन्मभूमि
यस स्थानमा
मैले पनि बुद्ध खोजि हिडें
विहार, चुक, ननि सबैतिर चहारि हिडें ।

यहाँ त बुद्ध भन्दै मूर्तिसम्म पनि
विहारमा लुकाएछन्
राज्य मात्र होइन
सिद्धार्थ आफैंलाई पनि त्यागेका
तथागतलाई
फेरि सुन, चाँदि, हिरा, रत्नले सजाउँदै छन् ।

दरवारसम्म पनि छोडि हिँडेका गौतमलाई
विशाल विशाल बुद्घालय भित्र कैद गर्दै छन् ।

तर त्यही कैदखाना बाहिर
वृद्ध यथावत उभिरहेको छ
कुपिँ्रदै कुरिरहेको छ
बिरामी यथावत आर्तनाद गरिरहेको छ
लाश चुपचाप
बाटो हेरिरहेको छ
कुनै बेला त
बोधिसत्व आउँलान् कि भन्ने आशामा ।

चुक — ठूलो साझा आँगन
ननि — सानो साझा आँगन (प्रायः चुक, ननिमा देउताका प्रतिमाहरु स्थापित हुन्छन् ।)

(नेपाल भाषाबाट कवि स्वयं द्वारा अनुदित)

मूल नेपालभाषामा

बुद्ध ला कैद जुयाच्वन !

पुष्प मूनंकःमि

‘भगवान शर्ण’ धाधां
विहार, चैत्य, गुम्बाय् वनाच्वन
तर बुद्धयात लुइके मफु
लुम्बिनीनिसें
गया, कुशिनगर थ्यंकाः नं
बुद्धम् शरण गच्छामि धाधां
मूर्तियात भागि याना च्वन
तर बुद्धयात स्पर्श याये मफु
बुद्ध धकाः
मूर्ति दयेका च्वन
तर अन नं बुद्ध तये मफु ।

बुद्धया जन्मभूमि
थ्व थासय् जि नं बुद्ध माः जुया
विहार, चुक, ननि सकथासय् स्वः जुया
थनला बुद्ध धाधां मूर्तितक नं
विहारय् कैद याना तल
चैत्यय् स्वथना तल
लकरय् थें गुम्बाय् कुना तल
सभा समारोहय् ब्वया तल
बुद्धम् शरणम् गच्छामि धाधां
मनूत मूर्ति दुथाय् ब्वाँय् जुयाच्वन
कुनातःम्ह कैदी नाप लाये थें !

अझ गुम्बाया नामय्
न्हून्हूगु दरवार दयेकाच्वन
बहुमूल्य धातु, पत्थर द्वँचिनाः
उकियात बुद्ध धयाच्वन
इलय् ब्यलय्
गोलघर दुने च्वंगु अस्तिधातु ब्वये हल
तर अन नं बुद्ध मरु ।

राज्य जक मखु
सिद्धार्थ थःयात तक नं त्याग याःम्ह
तथागतयात
हानं लुँ, वहः, हिरा, रत्नं समाः यानाच्वन
दरवारतक नं त्वःता वंम्ह गौतमयात
बुद्घालय दुने कैद यानाच्वन
तर व हे कैदखाना पिने
बृद्ध फ्तुनाच्वन,
विरामी पियाच्वन,
लाशं चुपचाप लँस्वयाच्वन
गुगुं इलय् ला अवश्य
बोधिसत्वं नापलाः वइला धकाः आस्कुति जुयाः !