केशव मान शाक्य

नयाँ सडकको ढोकामा
भित्र–बाहिर भित्र–बाहिर
ओहरदोहर गर्दै
मलिन अनुहारका
एक हूल मानिसहरू
आफ्नो देश खोज्न आउँछन् ।

उनीहरू आफ्नो देश खोज्न आउँछन्—
मुहारभरि डुबेको घाम पोतेर
मानौं उनीहरूको देश
पसलको शो–केशभित्र सजाइराखेको छ !
मानौं उनीहरूको देश पोष्टरझैं
चून पोतिएको पर्खालको कुनै कुनामा
टाँसिराखेको छ !
मानौं एउटा राम्रो मोटरगाडीमा उनीहरूको देश
तस्करजस्तै लुकी लुकी भागिरहेको छ !

घाममा जसै जवानी चढ्छ,
आकाशलाई ठूला ठूला महलले छोपिदिन्छ
निस्सासिने गरी उठ्दै गरेको
एउटा कृतिम वातावरणमा
अभावमा घटाघट बढाबढ हुन्छ देशको भाउ
प्रत्येक फूटपाथमा देशलाई जुत्ता लगाएर
खुट्टाहरू ओहरदोहर गर्छन् ।
आफैंले विकासलाई लात्ति हानेर
मर्न लागेको रोगी बालकको आवाजमा
कुनै एउटा कुनाबाट अखबार कराउँछ—
“गोल…………….गोल………..”
अनि एउटा ग्राफमा आफ्नो देश हराउँछ
अनि एउटा पोष्टरमा आफ्नो देश हराउँछ ।

समयले चेतनालाई कच्याककुचुक कुल्चेको यो घडी
सीमा अतिक्रमणको !
केही थाम्न नसकेको भिरालो यो गर्भ
नपुंसकताको !
मुठ्ठीका मुठ्ठी सास बेचेर बाँच्नुपर्ने अस्तित्व
व्यक्ति व्यक्तिको !
कसले आफ्नो देशलाई स्याहार्नसक्छ र
जहाँ कि बाँच्ने नै निश्चितता छैन ।
कसले आफ्नो देशलाई छातीमा टाँसिराख्नसक्छ !—
जब कि मृत्युको मूल्य घटिरहेको छ ।

हो, आफ्नो देश खोज्न आउँछन्
नयाँ सडकको ढोकाबाट
भित्र–बाहिर भित्र–बाहिर
ओहरदोहर गर्दै
एक हूल अँध्यारा अनुहार
आफ्नो देश खोज्न आउँछन्—
मानौं हिजोको रंगीन सन्ध्यामा
टुन्न रक्सीले मातेर बेहोस
कुनै मानिसले
आफ्नो देश खसालेर गएको छ !—
सखारै पालिकाका सफाइ कर्मचारी
फोहरका थुप्राहरू खरेटोले बढार्दै बढार्दै
धूलोमा आफ्नो देश खोज्न आउँछन् ।

अनुवादः आर. मानन्धर

 

कवि परिचय
केशवमान शाक्य (ई. १९५१) बौद्धिक, राजनीतिक क्षेत्रमा सक्रिय व्यक्तित्व हुन् । उनको कविता र कथाहरूमा त्यसको स्पष्ट झलक पाउनसकिन्छ । नेपालभाषामा उनका दुई कविता सङ्ग्रह र एक कथा सङ्ग्रह प्रकाशित छन् । उनले ओसामु दाजाइको जापानी उपन्यास (द सेटिंग सन) को नेपालभाषामा अनुवाद (बीनिभाः) पनि गरेका छन् । सो अनुवादको लागि उनलाई ने. सं. १०९८ को ‘श्रेष्ठ सिरपाः’ पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो ।
सं. रा. अमेरिकाका विश्वविद्यालयबाट एम. एस्सी. र विद्यावारिधी (अर्थशास्त्र) गरेका शाक्य एकताका विज्ञान, प्रविधि तथा वातावरण मन्त्री पनि भएका थिए । उनी बौद्ध संस्थाहरू र जनजाति अधिकार आन्दोलनमा सक्रिय व्यक्तित्व हुन् ।

 

 

मूल कविता नेपालभाषामा

तनावनाच्वंगु देशय्

 

न्हूसतकया ध्वाकां
दुहांपिहां दुहांपिहां जुयाः
स्यंगु ख्वाः ज्यानाः
छगू हूल मनूत
थःगु देश माःवइ ।

इमिसं थःगु देश माःवइ—
न्यंक ख्वालय् बीनिभाः खयेकाः
मानो इमिगु देश
पसःया शो–केशदुने ब्वयातःगु दु !
मानो चून पानातःगु पःखाःया गनं कुंचाय्
इमिगु देश पोष्टर थें तिकातःगु दु !
मानो छगः बांलाःगु कारय् इमिगु देश
तस्कर थें सुलाः सुलाः ब्वांवनाच्वंगु दु !

निभाः ल्यासे जुइवं आकाशयात
ततःजाःगु महलं त्वपुयाबी
सासः हत्तिक दनावयाच्वंगु
छगू कृतिम वातावरणय्
अभावया घटाघट बढाबढ जुइ देशया भाः ।
फूटपाथ पतिकं देशयात लाकां न्ह्यानाः
तुतित इधूथिधू जुइ ।
थःम्हं हे विकासयात थ्वानाः
सीत्यंम्ह ल्वगिमचाया सलय्
ग्नं छकुनय् अखबार हालाहइ—
गोल…………….गोल………..
अले छगू ग्राफय् थःगु देश तनी
अले छपाः पोष्टरय् थःगु देश तनी

इलं चेतना पतिचिंक न्हुयाच्वंगु थ्व ई
सीमा अतिक्रमणया !
छुं फयाकाये मफुगु पाःलूगु थ्व गर्भ
नपुंसकताया !
सासः म्हू म्हू मियाः म्वायेमाःगु अस्तित्व
व्यक्ति व्यक्तिया !
थःगु देशयात सुनां सुसाःकुसाः यायेफइ !—
गुबलय् कि सिनाया मू क्वहांवनाच्वन ।

खः, थःगु देश माःवइ
न्हूसतकया ध्वाकां
दुहांपिहां दुहांपिहां जुयाः
खिउँगु ख्वातय्गु छगू हूल
थःगु देश माःवइ—
मानो म्हिगःया रङ्गीन सन्ध्याय्
मगनमस्त अय्लाखं कायेकाः बेहोस
सुं छम्ह मनुखं
थःगु देश कुर्काथकल ।—
द्वँ द्वँ धू च्वाफिं पुनाः पुनाः
सुथन्हापां प्व¥यां
धुलय् थःगु देश माःवइ ।

प्रस्तुत कविता ‘सच्छिदँया नेपालभाषा काव्य ल्यया’ काव्य–संग्रहबाट साभार गरिएको हो । सो संग्रहमा उक्त कविता ‘ बिनाच्वंगु पहर’ (१०९६) पुस्तकमा समावेश भएको उल्लेख छ ।