विगतबाट लिलियन फर्किइन् । बाहिर ढोकामा एउटा मान्छे पर्खिरहेको छ भन्ने हेक्का हुनासाथ उनले खुद्रा पैसा छ कि भनेर पर्स खोतलिन् । पर्समा जम्मा पाँच ऱ्यान्ड अनि तेइस सेन्ट थियो । निवृत्तिभरणले गुजारा गर्नेका लागि तेइस सेन्टको एउटा चुरोटसम्म पनि आउँदैनथ्यो । उनलाई आफैमाथि रिस उठ्यो। तिनी अहिलेसम्म आफ्नो अन्तर्मनलाई जाँच्तै अनिर्णीत स्थितिमा जहाँको तहीँ उभिरहेकी थिइन् । त्यस अन्योलमा उनलाई अपराधबोध जस्तो भइरहेको थियो । त्यो मान्छेले ल्याएको चिठी देखेर उनलाई लाज लाग्नु अनि उसको मागेर खानुपर्ने अवस्थाले उनलाई द्रवित पार्नु यी दुवै स्थिति सम्झेर उनको रिस चरम चुलीमै पुग्यो । निवृत्तिभरणमा बाँचिरहेकी उनीसँग कति पैसा नै हुन्थ्यो र ? उनका श्रीमान् जीवित भएका भए अहिलेसम्म त्यो मान्छेलाई घोक्र्याइसक्थे ।

लिलियन बाहिर निस्किइन् । त्यो मान्छे अझै मूल ढोकामा उभिरहेको थियो । ऊ कुकुरहरूसँग घुलमिल हुन खोज्दै थियो। उनले सरासर गएर उसलाई पाँच ऱ्यान्डको ढ्याक दिइन् । उसले त्यो ढ्याक लियो र बेसरी टाउको हल्लायो, ‘नाइँ, म यो पाँच र्यान्ड लिन सक्तिनँ ।’

‘किन ” लिलियनले केही बुझिनन् ।

‘म म्याडमको पाँच ऱ्यान्ड त्यसै लिन सक्तिनँ। मलाई जे भए पनि काम दिनुस् । उः त्यहाँ दूबोमा कति पात झरेका रहेछन् । म त्यही सफा गरूँ ?’

‘हैन, पर्दैन, त्यतिकै राख त्यो पैसा। यो त चन्दा पो हो, होइन र ?’

‘हो म्याडम, तर यो पाँच ऱ्यान्ड पो हो त । म म्याडमको फूलबारी सफा गरिदिन्छु ।’

‘हैन, हैन, पर्दैन भनेको ।’

‘होइन म्याडम, म त पाँच ऱ्यान्डबराबरको काम गरेरै जान्छु । हेर्नुस् त, त्यहाँ कति पातहरू खसेका ।’

लिलियनले आधी फूलबारी नै ढाक्ने गरी झरेका पातहरू हेरिन् । फेरि उनले विवाद गर्नु पनि उचित ठानिन् । ‘ठिकै छ, त्यसो भए’, ढोका खोल्नु मूर्खता हो भन्ने जान्दाजान्दै पनि तिनले ढोका खोलिन् ।

त्यो मान्छे भित्र छिर्‍यो । कुकुरहरू जिब्रो निकालेर तम्तयार भई अघि बढ्दै थिए तर लिलियनले इसाराले ती शान्त भए ।

‘विलियम हैन तिम्रो नाम ?’ चिठीमा पढेको नाम सम्झँदै तिनले भनिन् ।

‘हो म्याडम ।’

‘यति पात मात्रै सफा गर है ?’

‘म्याडमलाई म लुच्चो जस्तो लाग्यो कि क्या हो ? म त्यसै पैसा लिन्नँ क्या । यति थोरै पात सफा गरेको त दुई ऱ्यान्ड मात्र हुन्छ ।’

‘त्यसो भए पाँच ऱ्यान्डको जति काम हुन्छ, त्यति गर न त । यसो त तिमीले केही गर्नु पर्दैपर्दैनथ्यो। मैले चन्दाको रूपमा दिएकी त्यो पैसा । ऊ त्यति पात मात्रै सफा गर ! मलाई बाहिर निस्किनु छ ।’ ‘चिन्ता नगर्नुस् म्याडम, मैले सिद्ध्याइहाले ।’

लिलियनले ढोकानिर उभिएर हेरिरहिन् । पूरै फूलबारी नै सफा गरुँला झैँ गरेर उसले कोट फुकाल्यो । खासमा उनलाई कतै जानु थिएन । • यो कुरा उसले पनि बुझेको हुन सक्छ । उनलाई भित्रभित्रै डर जस्तो अनुभव भइरहेको थियो । आफू डराएकी छैन भनने देखाउनुभन्दा पनि त्यस मान्छेमाथि विश्वास छ भन्ने भान पार्न उनले ढोका खोलकी थिइन् ।

ढकी अम्बाको रूखमुनि थियो । उसले ढकी ल्याएर राम्रा अम्बाजति छानेर एक छेउमा छुट्यायो। अनि, ‘म्याडमलाई चाहिँदैन भने यो म नै लग्छु ।’ भन्यो । उनले हुन्छ भनिन् । त्यस मान्छेले भुईँमा छरपस्ट खसेका रूखका पातहरू सोहोर्दै फोहोर फाल्ने भाँडोमा हालिरहेको थियो । लिलियन त्यसको कामगराइ हेरिरहेकी थिइन् ।

‘भयो अब विलियम, साँच्चै सफा पाऔँ । धन्यवाद ।’

‘होइन म्याडम !’

‘छोडिदेऊ न अब । धेरै गरिसक्यौ ।’

भित्र फोनको घण्टी बजेको सुनियो । उनीभित्र पसिन् । कुकुरहरू तिनको पछि लागे ।

‘म ढोकामा चुकुलचाहिँ लगाउँदिनँ ।’ उनले मनमनै गुनिन् । त्यस मान्छेमाथि अविश्वास छैन भन्ने तिनलाई देखाउनु थियो ।

‘म त्यस मानिससित लुच्चोलाई जस्तो व्यवहार गर्ने छैन । गोराहरू कालासँग डराउँछन् भन्ने कुरा कालाहरूले बुझेका छन् तर म व्यवहारबाटै आफू ती गोराहरूभन्दा फरक भएको देखाउनेछु तर फेरि म भ्रममा रहिछु भने ?’ उनको तर्कना थियो । रिभल्भर दराजको भित्री खण्डमा थियो । उनले त्यस रिभल्भरको प्रयोग जानेकी थिइनन् ।

लिलियन फोन उठाउन लम्किँदा घण्टी बज्न बन्द भइसकेको थियो । उनको मुटु बन्द भइसकेको थियो । उनको मुटु हल्लिरहेको थियो । उनी सास फेर्न एकैछिन उभिइन् । कुकुरहरूले ङ्यार्र गरे । फर्केर हेर्दा विलियम ढोकैमा उभिरहेको देखियो ।

‘म्याडम ।’ उसले अकमकिदै भन्यो, ‘मैले पातहरू सोहोरेर राखिदिइसकें ।’

‘धन्यवाद विलियम ! पर्ख है, म ढोका खोलिदिन्छु ।’

‘तर म्याडम ! मैले पूरै एक घण्टा काम गरेँ। दस ऱ्यान्ड भयो ।’

उसको त्यो बदलिएको व्यवहारले उनलाई झट्‌का लाग्यो तर केहीबेरमै तिनी स्थिर बनिन् र हातले केही इसारा गरिन् । कुकुरहरू जुरमुराए ।

‘पर्छ, म मेरा श्रीमान्सँग पैसा मागेर ल्याउँछु ।’ उनले भनिन् । ‘मलाई थाहा छ, म्याडमको श्रीमान् छैन, म्याडम यहाँ एक्लै बस्नुहुन्छ । किन यस्तरी डराउनुभएको ? म चोर त होइन नि ! मलाई पैसा दिनुहुन्छ हैन त ?’ शान्त अनि अविचलित स्वरमा उसले भन्यो ।

अलि पर भएको पर्स लिलियनले लम्केर समातिन् र दस ऱ्यान्डको नोट झिकिन् । त्यस मान्छेको बोली नै अर्कै भइसकेको थियो । उनको जीउ नै सन्न भयो । त्यस मान्छेको भित्री ध्येय र उनको सुरक्षामाझ कुकुरहरू मात्र छन् भन्ने उनी बुझ्दै थिइन् ।

‘मसँग यो दस ऱ्यान्डको नोट मात्र छ । अघि मैले दिएको पाँच ऱ्यान्ड फिर्ता देऊ न त  !”

‘आम्मै । म्याडमलाई फिर्ता चाहिएको ? पाँच ऱ्यान्ड त चन्दा होइन र ? काम गरेको त छुट्टै दस ऱ्यान्ड चाहिन्छ ।’

लिलियनले उसतिर हेरिन् । उसको अनुहारमा मुस्कान थियो । बल्ल उनलाई आफ्नो मूर्खताको आभास भयो । उनीसँग विकल्प थिएन अब, तर थप पैसा दिन पनि मन मानिरहेको थिएन ।

‘तिमी तुरुन्तै निक्लेर गइहाल मेरो घरबाट’ उनले दृढ भएर भनिन् ।

‘म्याडम, दस ऱ्यान्ड नि !’

‘गइहाल्ने हो कि पुलिस बोलाऊँ ?’

ऊ अगाडि लम्कियो ।

‘सा… ” उनले कुकुरहरूतिर सङ्केत गरिन् ।

कुकुरहरू एकैसाथ झम्टिए । टेम्बीले विलियमको नाडीमा र टरले कठालोमा मुखले च्यापे। ऊ भुईँमा पछारियो । कुकुरहरूको अचानकको झम्टाइबाट आत्तिँदै विलियम घोक्रो सुकुन्जेल कराउन थाल्यो । कुकुरहरूले उसको लुगा च्यातेर धुजाधुजा पारे । हातपाखुरामा दाँत गडाउँदै चिथोर्न थाले । विलियमको पूरै शरीरभरि ऱ्याल लतपतिएको थियो । ती कुकुरहरूले उसलाई अत्यास लगाउने काम गरिरहेका थिए तर एक थोपा पनि रगत पारेका थिएनन् । कुकुर कतिसम्म तालिमप्राप्त थिए भने मालिक्नीको अर्को आदेश नआएसम्म रगत लुछतैनथे ।

‘म्याडम, कृपया यस्तो नगर्नुस्, म जान्छु ।’ विलियमलाई कुकुरसँग जोगिन सङ्घर्षरत अवस्थामै छाडेर उनी कोठाभित्रै छिरिन् र दराज खोतलखातल गरिन् । आफ्ना श्रीमान्‌को सैनिक सामग्री राख्ने खण्डमा हेरिन् । त्यहाँ एउटा खैरो बट्टा भेट्टाइन् । त्यसमा हरियो रङको छालाको पैलीभित्र रिभल्भर थियो, त्यो झिकिन् । रिभल्भर चिल्लो र गह्रौँ पनि थियो । त्यसलाई यसो छामिन् । अगाडिको कोठाबाट आएको चिच्च्याहट सुनेर पनि त्यतिखेर तिनी अचम्मैसित शान्त थिइन् ।

जकले भनेका कुराहरू पनि अब त धूमिल भइसके । जकले रिभल्भरले बढी सुरक्षा दिन्छ भनेका थिए कि पेस्तोलले, त्यो सम्झिन उनलाई गाहारो पर्‍यो । गोली पूरा लोड छ कि छैन। त्यो परीक्षण गर्न पनि उनले बिर्सिसकेकी थिइन् । बट्टामा गोली थिएनन् । बन्दुकलाई बेसरी समातेर उनी बाहिरसम्म खोच्याउँदै आइन् । नशानशामा रगत दौडेको झैँ लाग्यो उनलाई । यतिखेर उनी लिलियन थरगुड थिइनन् । उनी त आइपरेको आपत्बाट सकुशल जोगिने एक मात्र चाहना भएकी महिला थिइन् । बन्दुकको नाल दबाउन निमेषभरमै सकिन्छ भनेर उनको अचेतन मनले घचघच्यायो । विवेकशीलता र बहुलट्ठीपनको दूरी रौबराबर हुन्छ भन्ने तत्त्वज्ञान भयो उनलाई ।

‘तिमीले मेरो सम्पत्तिमा हस्तक्षेप गरेमा म तिमीलाई कानुनअनुसार मार्न पनि पाउँछु, थाहा छ ?’ बन्दुक विलियमतिर सोझ्याउँदै उनले भनिन् ।

विलियमको आँखाको गेडी चारैतिर घुम्न थाल्यो । उसको ज्याकेट झुत्रो भइसकेको थियो अनि कमिज र अनुहारभरि कुकुरको ऱ्याल र सिँगान लतपतिएको थियो ।

‘म्याडम, बिन्ती छ, गोली नचलाउनुस् ।’

उनको औँला ट्रिगरमा कसियो ।

‘मैले गोली चलाएँ भने अखबारमा यो खबर छापिन्छ । भ्याल खुल्लै राखेर सुत्न डराउने वृद्धाहरूको डर त्यो खबर पढेर कम हुनेछ, बुझ्यौ ?’

‘नाइँ, म्याडम नाइँ, बिन्ती …’

लिलियनले उसलाई धमिलो देख्न थालिन् । उनले त्रास र विवेकबिचको फरक छुट्याउन सकिनन् । औँलाहरू उनको आदेश मानिरहेका थिएनन् र ती जतिखेर पनि स्वतन्त्र रूपले चल्न सक्ने अवस्था थियो । केही क्षण त उनलाई आफू शून्यमा छु र त्यहाँबाट चल्नै सक्तिनँ जस्तो लाग्यो तर त्यो सोचाइ क्षणिक थियो उनी अब आफ्नो हातसँगै कामिरहेको रिभल्भरतिर हेर्न थालिन् । उनले कुकुरहरूलाई कुनै आदेश झट्ट दिइन् र ती कुकुरहरूले विलियमलाई छोडिदिए ।

‘उठेर मैले दिएको पाँच ऱ्यान्ड खुरुक्क त्यो टेबलमा राख ।’ उनले भनिन् ।

विलियम लरबरिंदै उठ्यो अनि आफ्नो ज्याकेट छाम्यो । तर अब खल्ती बाँकी थिएन ।

‘पैसा तिम्रो प्यान्टको खल्तीमा छ ।’ लिलियनले भनिन् । विलियमले सबै कुरा खुरुखुरु मान्यो ।

‘अब गइहाल ! मैले तिम्रो पिठ्यूँमा गोली हान्नु नपरोस् नि ।’

कुकुरहरू उसको घुँडातिर टोकुलाझै उभिएका थिए । विलियम होसियारीपूर्वक पछाडि सर्दै ढोकाबाहिर पुग्यो र मूल ढोकासम्म गयो । लिलियनले आँखा झिमिक्कै नपारी उसतिर हेरिरहिन् र बन्दुक लगातार उसतिर सोझ्याइरहिन् ।

‘म पुलिसलाई खबर गरेर तिम्रो एकएक हुलियाको वर्णन गरिदिन्छु । तिम्रो देब्रे कानमुनिको खत, तिमीले लिएर हिँड्ने गरेको चिठी अनि अरूको घरभित्र पस्ने तिम्रो कुटिल चालको कुरा म पुलिसलाई भन्छु । पुलिसले तिमीलाई समातोस् भन्ने सोचेर खबर गर्न थालेको चाहिँ होइन । तिमी यहाँ फर्केर आयौ भने म गोली हानेर मार्छु भनेर पुलिसलाई पहिल्यै खबर गर्न आँटेको बुझ्यौ ?’

लिलियनले ढोका खोलिदिइन् । ऊ अलि अत्तालिँदै छेउतिर लाग्यो अनि लुसुक्क बाहिर निस्कियो । लिलियनले जुनसुकै बेला पनि बन्दुक चलाउन सक्छिन् भन्ने सोचाइले उसका आँखा अझै तन्केका थिए ।

अलि पर पुगेपछि ऊ आँधीको गतिमा दौडियो र मूल सडकको छेउबाट हुत्तिँदै ओझेल भयो ।

लिलियन थरगुड मूर्तिवत् उभिरहिन् । उनको मुटुको चाल सारै बढेको थियो तर गोडाको पीडा अब पटक्कै बाँकी थिएन । भर्खरै घटेको घटना उनलाई सपनाझैँ लागिरहेको थियो । त्यसलाई एउटा पागलपनबाहेक केही भन्न सकिँदैनथ्यो । अरूको चासो नराखी आफैँमा मस्त रहने एउटी वृद्धालाई यस्तो पनि हुन्छ भन्ने पत्याउनै गाहारो भइरहेको थियो ।

साठी वर्षयता यस्तो घटना घटेको उनलाई वा उनका श्रीमान् जकलाई थाहा थिएन । कुकुर र बन्दुक नगइदिएका भए उनी कस्तो अवस्थामा पुगिसक्थिन् । अनि फेरि उनले बन्दुक चलाउनैपर्ने अवस्था आएको भए.. ? थरथर कामिरहेको आफ्नो दाहिने हातलाई उनले देब्रे हातले थाम्न खोजिन् र अब कहिल्यै यो घटनाको बारेमा नसोच्ने अठोट गरिन् ।

उनले लामो सुस्केरा काढिन् र रूखमुनि राखिएको अम्बाको ढकीका बारेमा भुसुक्कै बिर्सेर भित्र लागिन् । बन्दुकलाई उनले थन्क्याइहालिन् र आफ्नो औषधी खान भनेर औषधी राख्ने दराजतिर पनि दौडिनन् । उनले आफ्ना लागि एक कप ‘ओक्रा चिया’ (एक किसिमको अफ्रिकी चिया) बनाइन् र भान्साको टेबलमा बसेर सडकपारिको स्कुलका केटाकेटीको हल्ला र हाँसो सुनिरहिन् । ती स्वरले यी दस फुटे पर्खालबाहिर एउटा सुन्दर संसार छ जहाँ आशा अझै जीवितै छ भन्ने उनलाई विश्वास भइरहेको थियो ।

दिउँसो तीन बजेतिर उनका साथीहरू मार्गरेट, रुथ र एथेलमे ब्रिज (तासको एक खेल) खेल्न आइपुगे । उनीहरूले उनको मुहारको रौनकको चर्चा गरे । लिलियनले बगैँचाका पातहरू सोहोर्दै दिन बिताएको प्रतिक्रिया दिइन् ।

राति लिलियनले बन्दुकलाई पुरानो ठाउँमा नराखेर जक सुत्ने गरेको सिरानीमुनि राखिन् अनि हातले अनुहार छोपेर सुँक्कसुँक्क रोइरहिन् ।