‘भइ/भई’ शब्दको प्रयोग

१. ‘हु’ धातुबाट बन्ने क्रियामूल, क्रियापद वा अन्य रूपमा ढुक्कसँग भइ/भई प्रयोग गर्ने।

(क) जस्तै : भइरहनु, भइरहँदा, भइसकेपछि, भइस्, भइन्, भइनँ, भइन, भइसक्दा, भइहाल्यो, भइसक्यो, भइदियो आदिमा ह्रस्व इयुक्त भइ लेख्ने।

(ख) त्यस्तै ‘भएर’ भन्ने अर्थमा ‘भई’ प्रयोग गर्ने।

जस्तै : विवाद जटिल भई (भएर) द्वन्द्व सिर्जना भयो।

(ग) त्यसै गरी स्त्रीलिङ्गी भूतकालिक क्रियापदमा समेत ‘भई’ प्रयोग गर्ने।

जस्तै : बहिनी कक्षामा प्रथम भई। अब त छोरी पनि ठुली भई।

कवीन्द्र लम्साल

‘भै’को प्रयोग

‘हु’ धातुबाट बनेका शब्दबाहेक अन्य शब्दमा ‘भै’ प्रयोग गर्ने।

उदाहरणका लागि : भैँसी, भैरहवा (नेपालको एक सहरको नाम), भैरव, भैक्ष (भिक्षा माग्ने), भैँ (भुईँ), भैँचालो (भुइँचालो), भैलो, भैली आदि।

अनौपचारिक लेखनमा विकल्प

अनौपचारिक लेखनमा भइका स्थानमा भैसमेत प्रयोग गरिन्छ। जस्तै : भैहाल्यो, भैगयो, भैगो आदि।

औपचारिक लेखनमा भने माथि प्रस्तुत गरिएअनुरूप लेख्नु उचित हुन्छ।

गइ/गई र गैका हकमा पनि माथिकै नियम अनुसरण गर्ने।

जस्तै : गइरहनु, गइसक्यो, गइदियो, गइदेऊ, गई आदि।

त्यसै गरी गैरसरकारी, गैरलोकतान्त्रिक, गैरकानुनी, गैँडा, गैँती, गैह्रो, बगैँचा आदि।

जय नेपाली भाषा !!