“यस्तै भयो यसपालि, छरेको मकै एक पनि उम्रेन ।” बिर्खे गराको छेउमा उभिएर बर्बराउँदै थे ।

“तिम्रा मात्रै हो र सबैको त्यस्तै त भा छ ।” हर्केले परबाट कुरा थपे ।

बिर्खे र हर्के बीच कुरा भएको सुनेर अलिकति माथि रहेको चन्द्रे, “के को छलफल हो ?” भनी हतार हतार तल बारीतिरै गए । मकैको उन्नत बीउ लेखेको थैलो समातेर, “मारेको माछा खोला फ़ेरि माछा मार “( मार्या माछा गाड फिरी माछा मार) भन्दै बारीमा पुगे।

“हेर हर्के ! गोरुले मज्जासँग जोत्थ्यो, समयमा उम्रिन्थ्याे। लक्क बढ्थ्यो ,घोगा पनि राम्रो हुन्थ्यो।”

कैलासकुमार पाण्डेय

“नयाँ प्रविधिको यो यान्त्रिकरणलाई दोष लाउन खोज्या होला काकाले तर होइन जलवायु परिवर्तनको असर हो ।” हर्के थप्यो ।

“सबैको त्यस्तै भयो ।” बिर्खे पनि गफगाफमा समेल भयो।

“तल्लाघरे लक्ष्मणको बिहाको पक्कापक्की भयो नि ।” कुरालाई विषयान्तर गर्यो बिर्खेले ।

“बिहा नगरी पनि भएन, राम्ररी नै भित्र्याएको थियो दुलही, के भो के भो पारपाचुके नै गर्नु पर्यो।” चन्द्रे भन्दै थिए ।

बिचमै, “त्यस्तै भयो” हर्केले थप्यो ।

सामाजिक क्षेत्रमा निकै ठुलो विचलन आएको छ । परिवारमा लोग्ने स्वास्नी बिचको झगडालाई सामान्य मान्दछन् । जसलाई परालको आगोको संज्ञा पनि दिन्छन् । तर अहिले साना कुराले पहाड बन्ने गरेका छन् । सामाजिक सञ्जालले मानिसमा द्वन्द्व बढाउँदै छ ।

रुपाको फेसबुक एकाउन्टमा कुनै पुरुषले फ्रेण्ड रिक्वइष्ट पठाएका रहेछन् । त्यही विषयमा सुरु भएको झगडा स्थानीय न्यायिक समितिमा पुग्यो । मलाई मुद्दा लगाइस् भनेर लोग्ने रक्सी धोक्ने भए ।अधिकार खोज्दै गर्दा फूलबारी जस्तै भएको घर नै भत्किने अवस्था आएको छ । जहाँ जति सेफहाउस बनेका छन् सबैमा पीडित महिला पुगेकै छन् ।

हरेक दिन आत्महत्याका समाचार सुनिन्छन् । ती समाचार पनि कुनै न कुनै रूपमा महिलासँग जोडिएका हुन्छन् । संयुक्त परिवार एकल एकल हुँदै लोग्ने स्वास्नी पनि छुट्टाछुट्टै बस्ने अवस्था छ । सद्भाव कहीँ कसैमा छैन । गाउँ होस् वा सहर नयाँनयाँ संस्करण देखिएका छन् । सामाजिक द्वन्द्वको अवस्था सृजना भएको छ ।

रिखिमल्लाका वन गाज्यो(खर) काट्न गएका  महिला सबै “त्यस्तै भयो” भनिरहेका थिए ।

बिन्नरी- “तलखोलामा फ्याउरो कराएको सुनियो आज मेरो पोइले मार्छ” भन्दै थिई ।

बिस्नाको दुखेसो त्यस्तै थियो, “आधारातमा जाँड घोकेर आउँछ, कुट्छ गाली गर्छ । हिजो त मेरो मोबाइल फुटाइदियो । कुटाइ खानु, गाली सहनु, नित्यकर्मजस्तै भइसके ।”

हिमाले अनिष्टको बेलीबिस्तार गरी “आँगनिको छेवैको डालीमा बस्दै कालो कौवा करायो । हिजो साँझ फ्याउरो नराम्रो स्वरमा कराउँदै थियो । कुकुरको रोदन चलेको थियो । भन्छन् यी यस्तै अनिष्टका संकेत हुन् । निकै फर्फरायो दाहिने आँखा केही अनिष्ट पो हुन्छ कि केही न केही त हुन्छ खै के हुन्छ ।”

चन्द्राले थपिन्, “हुनिहार दैव नटार भन्छन्, भन्न त । हाम्रो समाज जतिसुकै परिस्कृत भए पनि रुढीवादी र अन्धविश्वास जस्ताको तस्तै रहेको छ ।”

हिमा आफ्नो कुरा साथीहरूले नबुझेको जस्तो मान्छे, “बिन्नरीकै नियति मेरो पनि हो ।”

“जे जस्तो छ मिलाएर परिवार चलाउने हो ।” जैताले थपी ।

तिनीहरूको कुराको प्रसङ्ग नै नबुझेकी लक्ष्मीले, “अहिलेका आइमाई पनि कति छिल्लिएका कुरा मिल्दासम्म साथी ,लिभिङ टुगेदर, कार्यक्रममा सँगै जाने, खान बोलाएको भन्ने ।  कुरा बिग्रेमा जबर्जस्ती भन्ने ।”

चन्द्रा,बिन्नरी,हिमा,जैता  सबै लक्ष्मी भए तिर आए । एकछिन विश्राम गर्न सबै एकै ठाउँमा बसे ।

“अस्ति अस्पताल गएकी सुन्नरीसँग भेटेँ । ‘चौथो भयो के गर्नु फाल्न आएँ ।’ तर परको बेडमा रहेकी चौध वर्षकी रहिछ । हाडनाताको रहेछ त्यसले पनि फ्याँकी।” भनेर जैताले जमघटको प्रसङ्ग सुरु गरी ।

बिन्नरीले थपी, “अर्को ठूलो वैधानिक प्रश्न खडा भएको छ । प्रचलित कानुनले बीस वर्ष पारी बिहाबारी भन्छ तर चौध पन्ध्रमा धेरै बच्चा जन्मेका छन् । धेरै नाबालक जेलमा छन् तर त्यस्ता बच्चाको बाबुको सवालको वैधानिक समस्या आउँदैछ ।”

“हो भन्या यस्तै हुँदै छ” हिमा जोड्छे।

“लबुलीहरु तिमीले थाहा पायौ तल्लाघरे लक्ष्मणको बिहा हुँदैछ । हुँदाखाँदाकी दुलही सम्हाल्न सकेन अर्की देवी आउँछिन् होली… ?”

चन्द्राको कुरा काट्दै बिन्नरीले, “जोडी लछेको मात्र दोष छैन होला । कस्ती थिई सात बाघसँग लडुँला जस्ती । हरेक दिन कुटाकुट चलिरहन्थ्यो । अन्ततः पारपाचुके नै भएछ । बिहा त गर्ने भए तर मार्या माछा गाड फिरी माछा मार हुँदैछ ।”

“यी आइमाईका गफले दिन काटिएको थाहा नै हुँदैन । घरमा ढिलो भए अर्को आन्दोलन सुरु हुन्छ । “लक्ष्मी भन्दै उठी ।

“यी लबुलीका कुरा यस्तै हुन् । घरजम गर्नु घर खानु सामान्य काँ छ र ।” गाज्योको भारीतिर जाँदै चन्दाले भनी,”समाज यस्तै छ यस्तै भयो ।” गुनगुनाउँदै भारी उठाई।

“रिखिमल्लाबाट गाज्योको भारी ल्याएर आउने बेला भैसक्यो हामी गफमै छौँ । मकै छर्नु पर्यो ।”भन्दै चन्द्रेले च्याम्फा स्टार्ट गर्‍यो।

“खेतीपाती त यस्तै भयो । मार्या माछा गाड फिरी माछा मार जस्तै छ ।” बिर्खे आफ्नो बारीतिर जाँदै बोलिरह्यो।

“लक्ष्मणको बिहा कैले भन्नु भो ?” हर्केले सोधे ।

“कुरा चलेको छ।” बिर्खेले भने।

तीन वर्षदेखि खटपट रहेको सम्बन्ध अन्ततः पारपाचुके नै भयो । सम्बन्धविच्छेद हुँदा पनि निकै ठूलो रकम नै बुझाउनु पर्यो । एउटा बनेको घर भत्किएर अर्को निर्माण गर्न त्यति सरल छैन ।